اگه میخواهی بدونی استهلاک یعنی چه و قانون مالیات برای هزینه استهلاک چه قانونی گذاشته حتما مقاله ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک رو بخون
استهلاک چیه؟ یه توضیح ساده و کاربردی برای همه
تا حالا براتون پیش اومده یه دستگاه یا وسیله‌ای بخرید و بعد از چند سال ببینید دیگه اون کارایی قبل رو نداره؟ خب، این دقیقاً همون چیزیه که بهش می‌گیم “استهلاک”. یعنی کم شدن ارزش یه دارایی به مرور زمان. اگه با حسابداری یا مسائل مالیاتی سر و کار دارید، احتمالاً زیاد با این اصطلاح برخورد کردید.
تو این مقاله از تکس فارس قراره خیلی راحت و بی‌دردسر، ماده ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم رو بررسی کنیم؛ همون ماده‌ای که به هزینه استهلاک می‌پردازه.
تعریف استهلاک با زبان خودمونی
فرض کن یه دستگاه گرون‌قیمت واسه کارخونه‌ت خریدی. با استفاده روزمره، کم‌کم کارایی دستگاه میاد پایین، یه روزی هم بالاخره از کار می‌افته و باید تعویضش کنی. توی حسابداری، این کاهش تدریجی ارزش دارایی‌ها رو «استهلاک» می‌نامیم. هر سال یه مقدار از این کاهش ارزش رو محاسبه می‌کنیم و توی دفاتر حسابداری ثبتش می‌کنیم، تا هزینه‌های واقعی و دقیق‌تر مشخص بشه.
طبق آیین‌نامه ماده ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم، استهلاک یعنی پخش منظم بهای دارایی توی مدت زمانی که اون دارایی داره کار می‌کنه (همون عمر مفیدش).ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
کدوم دارایی‌ها شامل استهلاک می‌شن؟
طبق همین ماده، بعضی از دارایی‌هایی که با استفاده یا گذر زمان ارزششون کم میشه، مثل دستگاه‌ها، تجهیزات، ماشین‌آلات و حتی هزینه‌های تأسیس، قابل استهلاک محسوب می‌شن. این یعنی می‌تونی هزینه‌شون رو از درآمد کم کنی تا مالیات کمتری بدی.
سازمان امور مالیاتی هم موظفه طبق استانداردهای حسابداری، جداول دقیق استهلاک دارایی‌ها رو تهیه کنه و تا شش ماه بعد از تصویب قانون، بفرسته برای تایید وزیر اقتصاد.
تجدید ارزیابی دارایی‌ها یعنی چی؟
تو تبصره ۱ ماده ۱۴۹ اومده که اگه یه شرکت بیاد دارایی‌هاش رو با قیمت جدید (مثلاً به‌روز شده) حساب کنه، اون افزایش ارزش مشمول مالیات نمیشه. ولی حواست باشه! استهلاکی که به خاطر این افزایش قیمت به وجود میاد، جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی نیست.
اگه اون دارایی رو بعداً بفروشی یا معاوضه کنی، سود یا زیانش طبق تفاوت بین قیمت فروش و ارزش دفتری قبل از تجدید ارزیابی حساب میشه، نه بعدش.
زیان حاصل از فروش دارایی‌های مستهلک
طبق تبصره ۲ همین ماده، اگه یه دارایی مستهلک یا از رده خارج شد و با فروشش ضرر کردی، می‌تونی اون ضرر رو به‌عنوان زیان تو حساب‌های همون سال ثبت کنی. این زیان هم قابل قبول مالیاتیه. فقط یادت باشه که برای دارایی‌هایی که تجدید ارزیابی شدن، زیان باید طبق ارزش قبل از تجدید محاسبه بشه.ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
چطوری هزینه استهلاک رو حساب کنیم؟
محاسبه استهلاک به سه تا چیز بستگی داره:
-
بهای تمام‌شده دارایی (یعنی قیمت خرید، هزینه حمل، نصب و …).
-
عمر مفید دارایی (مثلاً قراره چند سال برات کار کنه).
-
ارزش اسقاط (یعنی آخر عمرش، باهاش چقدر می‌تونی پول دربیاری یا بفروشی).
مبلغ استهلاک‌پذیر از بهای کل دارایی، منهای ارزش اسقاطش به‌دست میاد. بعدش طبق روش‌هایی که تو جدول ماده ۱۴۹ هست، می‌تونی سالانه استهلاکش رو حساب کنی.
چرا باید به استهلاک دارایی‌ها توجه کنیم؟
بذار یه چیزی رو رک بگیم؛ اگه بخوای حساب و کتاب مالی کسب‌وکارت واقعی و دقیق باشه، نباید از استهلاک دارایی‌ها غافل شی. استهلاک باعث میشه بدونی واقعاً چقدر سود کردی و چقدر خرج روی دستت مونده. تازه، یه مزیت دیگه هم داره؛ می‌تونی واسه روزی که اون دستگاه یا تجهیز قدیمی‌ت دیگه کار نکنه، از قبل پول کنار بذاری و راحت عوضش کنی. از مالیات کمتر هم نگو که یه نفس راحت بهت می‌ده! ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
چه چیزایی روی هزینه استهلاک تأثیر دارن؟
چند تا عامل اصلی هستن که تو حسابداری، هزینه استهلاک رو مشخص می‌کنن:
-
قیمت اولیه یا همون بهای تموم‌شده‌ی دارایی: این شامل قیمت خرید، هزینه حمل‌ونقل، نصب و حتی ارزش افزوده هم میشه.
-
عمر مفید دارایی: یعنی چند سال میشه به‌طور استاندارد از اون وسیله یا تجهیزات استفاده کرد.
-
ارزش اسقاط: یعنی آخر عمر مفید، اون وسیله چقدر می‌ارزه؟ مثلاً ارزش آهن‌پاره‌ش! ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
اول دارایی‌هارو بشناس، بعد برو سراغ استهلاک!
قبل از اینکه بری سراغ روش‌های محاسبه استهلاک، باید بدونی چه دارایی‌هایی شاملش می‌شن.
دارایی‌های ثابت به دو دسته کلی تقسیم می‌شن:
۱. دارایی‌های ثابت مشهود
یعنی همونایی که جلوی چشمن و می‌تونی لمسشون کنی. مثل:
-
ساختمان
-
زمین
-
تجهیزات
-
اثاثیه
-
ماشین‌آلات
-
خودروها
این دسته هم خودش دوتا زیرمجموعه داره:
۱.۱ دارایی‌های استهلاک‌پذیر
مثل تجهیزات، ماشین‌آلات، ساختمان و… که یه عمر مشخص دارن و بعدش مستهلک می‌شن.
۱.۲ دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر
دارایی‌هایی مثل زمین که استفاده ازش باعث از بین رفتنش نمیشه (مگه بعضی موارد خاص مثل زمین کشاورزی).
۲. دارایی‌های ثابت نامشهود
این دارایی‌ها دیده نمی‌شن، ولی ارزش دارن. مثل:
-
حق امتیاز
-
حق اختراع
-
حق تألیف
-
سرقفلی
یه نکته مهم
فرقی نداره دارایی‌ت قابل لمسه یا نه، خیلی از اینا استهلاک‌پذیر هستن. البته استثناهایی هم داریم که بالا گفتیم.ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
روش های محاسبه استهلاک تو ایران چطوریه؟
حساب کتاب استهلاک تو ایران طبق ماده ۹ آیین نامه ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم انجام میشه. حالا بریم ببینیم روش ها چیا هستن:
روش اول: استهلاک به سبک خط مستقیم
تو این روش، فرض کن داری یه کیک رو به اندازه مساوی برای هر سال عمر مفید دارایی تقسیم می‌کنی. یعنی هر سال یه تیکه مساوی از بهای دارایی کم میشه. فرمولش هم ساده‌س:
هزینه استهلاک = (بهای تمام شده دارایی – ارزش اسقاط) تقسیم بر عمر مفید
روش دوم: استهلاک با مانده نزولی
اینجا قضیه فرق داره. هر سال با یه درصد مشخص، استهلاک رو از چیزی که باقی مونده حساب می‌کنی. یعنی اول از بهای دارایی یه درصد کم می‌کنی، سال بعد از باقی مونده‌ش دوباره درصد می‌گیری. وقتی مقدار باقی‌مونده به کمتر از ۵ درصد کل بهای اولیه برسه، اون باقی‌مونده تو سال بعدش یکجا مستهلک میشه.ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
فرمولش هم اینه: (بهای تمام شده – استهلاک انباشته) ضربدر نرخ نزولی
روش سوم: استهلاک بر اساس تولید
اگه داری دستگاه یا ماشینی استفاده می‌کنی که بر اساس میزان تولید کار می‌کنه، این روش به دردت می‌خوره. استهلاک این مدل دارایی‌ها با توجه به میزان تولیدی که داشتن نسبت به ظرفیت کلشون حساب میشه.
استهلاک دارایی هایی که شرایط خاص دارن
تغییر در نرخ استهلاک
اگه نرخ یا مدت استهلاک یه دارایی طبق جدول جدید عوض بشه، باید دوباره با توجه به جدول جدید محاسبه‌اش کنی:
-
اگه روش خط مستقیمه، باقی مونده ارزش دارایی رو تقسیم کن به عمر مفید جدید منهای مدت قبلی.
-
اگه روش نزولیه، با نرخ جدیدی که تو جدول هست ادامه بده.
دارایی ارزون قیمت
اگه قیمت یه دارایی از ۱۰ درصد حد نصاب معاملات کوچیک کمتر باشه، همون سال اول می‌تونی کل استهلاکش رو حساب کنی.
دارایی دست دوم
دارایی‌های دست دوم هم طبق همون جدول استهلاک دارایی‌های نو، اما با در نظر گرفتن عمر باقی مونده، قابل محاسبه‌ان.
دارایی بلا استفاده
اگه یه دارایی بیشتر از ۶ ماه تو سال استفاده نشه، می‌تونی فقط ۳۰ درصد استهلاکش رو حساب کنی و ۷۰ درصد زمان بلااستفاده بودن رو بندازی به سال‌های بعد. البته این قانون برای زمین و ساختمون و دارایی‌های نامشهود اعمال نمیشه.
ثبت استهلاک تو پایان سال
بعد از اینکه حساب و کتاب استهلاک رو انجام دادی، باید آخر سال این ثبت رو تو دفاترت بزنی:
| شرح | بدهکار | بستانکار |
|---|---|---|
| هزینه استهلاک | ** | |
| استهلاک انباشته | ** |
جمع بندی آخر
تو این مطلب از تکس فارس، با روش های مختلف محاسبه استهلاک آشنا شدیم. فهمیدیم که برای هر دارایی باید طبق جدول استهلاک‌ها عمل کنیم. بعد از اینکه استهلاک رو حساب کردیم، حتما باید ثبت‌های مالی مربوط بهش هم انجام بشه، چون استهلاک جزو هزینه‌های سالیانه محسوب میشه و تو صورت سود و زیان شرکت نشون داده میشه.ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم – هزینه استهلاک
برای تولید محتوا متنی می توانید به تیم تکمان دیجیتال سرویس مراجعه کنید
بدون دیدگاه