معاملات فصلی چیست؟ ماده ۱۶۹

معاملات فصلی یا همان ماده ۱۶۹ چیست و درمورد چه موارد قانون گذاری کرده است؟ چه کسانی شامل این قانون می شوند و باید چه مواردی را رعایت نمایند

همه مون می دونیم که نرخ و مقدار مالیاتی که باید پرداخت بشه، دست خودمون نیست و سازمان امور مالیاتی کشور مسئولش هست. 📊 این سازمان با توجه به درآمدها و تراکنش هایی که شرکت ها یا حتی افراد حقیقی دارن، میاد و رقم مالیات رو مشخص می کنه.

یکی از مهم ترین بخش هایی که همیشه اسمش رو می شنویم، گزارش معاملات فصلی هست. ✍️ این گزارش در واقع یه جور ثبت و ضبط همه خرید و فروش هایی هست که باید شفاف و دقیق به سازمان مالیاتی ارائه بشه.

طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم، همه شرکت ها و حتی اشخاص حقیقی که مشمول این قانون می شن، موظف هستن این گزارش ها رو به موقع به سازمان امور مالیاتی بفرستن. ⏳ چرا؟ چون دقیقا همین گزارش هاست که باعث می شه سازمان بفهمه کسی قصد فرار مالیاتی یا پنهون کردن درآمدش رو داشته یا نه.

💡 نکته جالب اینجاست که معاملات فصلی فقط یه گزارش ساده نیست. ارتباط مستقیم داره با مالیات بر ارزش افزوده و حتی با سامانه مؤدیان. یعنی در اصل، یه زنجیره اطلاعاتی درست می شه که همه چیز رو به هم متصل می کنه. وقتی این گزارش ها دقیق باشن، هم کار شرکت ها شفاف تر می شه و هم جلوی خیلی از مشکلات مالیاتی گرفته می شه.

پس اگه یه کسب وکار داری یا به عنوان فرد حقیقی فعالیت اقتصادی انجام می دی، یادت نره که معاملات فصلی مثل یه دفترچه حساب شفاف عمل می کنه. 📖 هر چی کامل تر و به موقع ثبت بشه، خیالت هم از بابت مالیات راحت تره.

معاملات فصلی چیست؟

اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، معاملات فصلی همون گزارش خرید و فروشی هست که هر کسب وکار یا حتی افراد حقیقی باید هر سه ماه یه بار به سازمان امور مالیاتی بدن. 📊 یعنی توی یه بازه سه ماهه، همه مبادلاتت (خرید، فروش، خدمات و حتی بعضی قراردادها) رو با جزئیات کامل مثل اطلاعات طرف معامله، مبلغ و… توی یه گزارش جمع می کنی و تحویل سازمان می دی.

چرا گزارش ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم مهمه؟ 🧐

قانون مالیات میگه طبق ماده ۱۶۹ مکرر، همه—چه شرکت باشن چه فرد حقیقی—باید توی سامانه مالیاتی ثبت نام کنن و در پایان هر فصل گزارش دقیق معاملاتشون رو ارائه بدن. این کار می تونه به دو شکل انجام بشه:

• آنلاین از طریق پورتال سازمان امور مالیاتی 💻
• یا حتی غیر آنلاین ولی باز هم باید توی سامانه بارگذاری بشه.

هدف اصلی قانون ۱۶۹ مالیات های مستقیم چیه؟ 🎯

✔️ جلوگیری از فرار مالیاتی
✔️ شفاف سازی درآمدها و گردش مالی کسب وکارها
✔️ ایجاد یه تصویر واقعی از فعالیت های اقتصادی

در واقع با این کار، سازمان امور مالیاتی مطمئن میشه که هیچ معامله ای پنهون نمونده و همه چی شفافه.

چه اتفاقی میفته اگه گزارش ندیم؟ ⚠️

اینجا دقیقا همون جاییه که خیلی ها دچار مشکل می شن. چون اگه این گزارش رو توی هر چهار فصل سال ارائه ندی، مستقیم می ری زیر تیغ جریمه. 💸 پس بهتره از همون اول کار رو درست انجام بدی تا آخرش دردسر نداشته باشی.

چه اطلاعاتی باید توی معاملات فصلی بیاد؟ 📑

وقتی می خوای گزارش معاملات فصلی رو پر کنی، باید یه سری اطلاعات مهم رو وارد کنی که سازمان امور مالیاتی بتونه همه چی رو شفاف بررسی کنه. حالا بذار یکی یکی و خودمونی بهت بگم:

اول از همه، اگه معامله هات ارزی باشه 💵، باید دقیق مشخص کنی چه نوع ارزی بوده، چه نرخی داشته و معادل ریالی اون چقدره. چون بدون این اطلاعات نمی تونن بفهمن پولت دقیقا چه جوری جابه جا شده.

بعدش می رسیم به بخش مربوط به دارایی ها و املاک 🏠. هر نقل و انتقالی که داشتی، از خرید ملک گرفته تا فروش ماشین یا هر دارایی دیگه ای، باید ثبت بشه. این قسمت حتی شامل ارزش افزوده هم میشه.

یه نکته دیگه هم صادرات و وارداته 🌍. اگه کالایی صادر کردی یا چیزی وارد کردی، باید کد کوتاژ، شماره گمرک و حتی کد اختصاصی افراد خارجی (برای واردات) رو هم وارد کنی.

از اون طرف، نباید اطلاعات مالی و اعتباری رو فراموش کنیم 💳. یعنی هر چیزی که مربوط به سرمایه، وام یا حتی تراکنش های مالی بزرگ باشه باید ثبت بشه تا پرونده مالیاتی ت کامل باشه.

یه بخش خیلی مهم هم مربوط به اطلاعات هویتی و مکانی طرف معامله ست 🧾. یعنی باید دقیق بدونن با کی معامله کردی، آدرس و مشخصاتش چی بوده.

علاوه بر اینا، اطلاعات مجوزهای فعالیت هم مهمه 🪪. مثلا اگه طرف معامله ت برای کسب وکارش مجوز داره، شماره و جزئیات اون باید ثبت بشه.

و در نهایت می رسیم به جزئیات خود معامله یا قرارداد 📜. مثل مبلغ، نوع قرارداد و شرایطش. این بخش میشه هسته اصلی گزارش معاملاتت.

چه کسانی باید معاملات فصلی رو ارسال کنن؟ 📑

بذار از یه نکته مهم شروع کنیم. شاید برات جالب باشه بدونی که بعد از سال ۱۳۹۵ قانون برای ارسال معاملات فصلی یه کم تغییر کرد. یعنی دیگه فقط بعضی گروه ها موظف بودن این گزارش رو بدن.

🔹 اول از همه، همه ی شرکت ها و اشخاص حقوقی 🏢 موظف شدن گزارش معاملات فصلی رو ثبت کنن. مهم نیست کوچیک باشن یا بزرگ، به محض اینکه حقوقی محسوب بشی باید اطلاعاتت رو بفرستی.

🔹 بعد نوبت می رسه به صاحبان مشاغلی که حجم یا نوع فعالیتشون طوریه که جزو گروه اول مالیاتی قرار می گیرن 💼. این دسته معمولا کسب وکارهایی هستن که تراکنش های بالا یا فعالیت گسترده دارن و طبق ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۹۵ شناخته می شن.

🔹 حالا برسیم به کسایی که توی قانون مالیات بر ارزش افزوده بودن 💰. اولش این دسته هم باید گزارش معاملات فصلی می دادن، اما طبق یه سری دادنامه از دیوان عدالت اداری، این موضوع برای اون ها لغو شد. یعنی دیگه الزامی براشون وجود نداره.

جالبه بدونی قبل از سال ۱۳۹۵ قضیه یه جور دیگه بود. اون موقع هم اشخاص حقوقی و هم اشخاص حقیقی گروه اول و دوم باید گزارش هاشون رو تحویل سازمان امور مالیاتی می دادن 📆. اما با اصلاحات بعدی، این دایره تغییر کرد و محدودتر شد.

یه نگاه ساده تر ✨

پس اگه بخوام ساده بگم: شرکت ها همیشه باید گزارش بدن 🏢، مشاغل بزرگ هم همینطور 💼. ولی صاحبان مشاغل ارزش افزوده دیگه از این داستان معاف شدن.

تبصره و ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم به زبون ساده 😎

ببین، طبق تبصره این ماده، اگه یه روزی لازمه دایره مشمولین این قانون تغییر کنه، این کار با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی و تأیید وزیر اقتصاد انجام میشه. یعنی دستشون بازه که بسته به شرایط، افراد جدیدی رو اضافه یا بعضیا رو حذف کنن.

حالا طبق ماده ۱۶۹، همه ی شرکت ها و مشاغل موظف شدن گزارش بدن تا فعالیت هاشون شفاف باشه و فرار مالیاتی اتفاق نیفته. بعدش با ماده ۱۶۹ مکرر اومدن یه قدم جلوتر و گفتن: خب ما یه پایگاه اطلاعاتی درست می کنیم که همه ی اطلاعات مالی و دارایی ها اونجا جمع بشه.

📊 این پایگاه شامل کلی دیتا میشه مثل:

• اطلاعات مالی و پولی 💵
• اطلاعات اعتباری و معاملاتی 💳
• دارایی ها و ملک های افراد 🏠

خلاصه هر چیزی که به درآمد و دارایی ربط داشته باشه باید اونجا ثبت شه.

چه سازمان ها و نهادهایی باید اطلاعات بدن؟ 🏢

اینجا دیگه فقط بحث شرکت ها یا اشخاص حقیقی نیست. کلی سازمان و اداره موظف شدن اطلاعاتشون رو بدن. مثل:

• وزارتخونه ها و مؤسسات دولتی
• شهرداری ها و نهادهای عمومی غیردولتی 🏛️
• بانک ها و مؤسسات مالی 💰
• سازمان ثبت اسناد و املاک 📑
• و حتی بقیه اشخاص حقوقی چه دولتی چه خصوصی

این مجموعه ها باید اطلاعاتی رو که دارن در اختیار سازمان امور مالیاتی بذارن تا بشه همه چی رو دقیق بررسی کرد.

ارسال اطلاعات چطور انجام میشه؟ 💻

قبلاً هرکسی یه روش جداگانه برای ارسال اطلاعات داشت، اما الان همه موظفن از طریق سامانه معاملات فصلی این کارو انجام بدن. اینطوری هم سیستم یکپارچه میشه، هم نظارت راحت تره، هم جلوی فرار مالیاتی گرفته میشه.

مواردی که لازم نیست تو معاملات فصلی گزارش بشن 😎

خب، همون طور که می دونید، طبق آیین نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم، یه سری هزینه ها و پرداختی ها هستن که اصلاً نیازی نیست تو لیست معاملات فصلی وارد بشن. اینجوری هم وقت خودت تلف نمی شه و هم اطلاعات اضافه به اداره مالیات نمی دی.

اول بذار یه نکته خیلی مهم رو روشن کنم:

📌 مالیات و عوارض ارزش افزوده دیگه جداگانه تو معاملات فصلی ثبت نمی شن؛ چون خودشون همون موقع که صورتحساب خرید یا فروش ثبت می شن، به طور خودکار منعکس می شن.

حالا بریم سراغ اون مواردی که معافن:

👨‍💼 حقوق و دستمزد

پرداخت حقوق پرسنل یا کارگرات اصلاً تو معاملات فصلی ثبت نمی شه. چون حقوق و دستمزد خودش یه فصل جداگانه تو قانون مالیات داره. تنها کاری که باید بکنی اینه که حقوق پرسنل رو تو لیست حقوق ماهانه به اداره مالیات گزارش بدی.

🏦 سود سپرده و جرایم بانکی

پولایی مثل سود سپرده، کارمزد بانک یا حتی جریمه هایی که از طرف بانک، صندوق های قرض الحسنه یا موسسات اعتباری مجاز گرفته می شه، لازم نیست تو جدول خرید و فروش بیاری.

🏢 شارژ ساختمان

اگه دفتر یا محل کارت تو ساختمونه و هر ماه شارژ یا آبونمان پرداخت می کنی، خیالت راحت باشه؛ اینا هم نیازی به ثبت تو معاملات فصلی ندارن.

📑 پرداخت های به دولت

یه سری هزینه ها که مستقیم به دولت یا نهادهای وابسته پرداخت می شن هم لازم نیست وارد بشن. مثل:

• انواع جریمه ها و خسارت ها 🚫
• عوارض مختلف (به جز مالیات ارزش افزوده)
• حق ثبت و تمبر 🖊️
• حقوق گمرکی 🚢

✨ 🔸 حق عضویت ها

فرض کن عضو یه انجمن حرفه ای یا یه تشکل غیردولتی باشی که از یه مرجع معتبر مجوز داره. هزینه ای که بابت عضویت پرداخت می کنی، لازم نیست توی معاملات فصلی بیاد.
⚠️ ولی یه نکته ی مهم داره: اگه یه شرکت بیاد و از مشتری هاش تحت عنوان “حق عضویت” پول بگیره و اون رو به عنوان درآمد خودش حساب کنه، اون وقت باید حتماً توی جدول فروش ثبتش کنه.

✨ 🔸 کمک ها و هدایا

کمک های بلاعوض یا حتی هدایایی که به یه شرکت می رسه، وقتی جزو درآمد اصلی اون شرکت نباشه، نیازی به ثبت توی گزارش فصلی نداره. مثلاً اگه یه شرکت یه کمک هزینه یا جایزه دریافت کنه، این دیگه معامله محسوب نمی شه که بخواد گزارش بشه. 🎁

✨ 🔸 سهام و اوراق بهادار

خرید و فروش سهام یا اوراق بهادار هم از اون دسته چیزاست که توی معاملات فصلی ثبت نمی شه. ✅
اما حواست باشه: اگه بابت معامله ی این اوراق برای بقیه کارمزدی بگیری، اون کارمزد به عنوان درآمد حساب می شه و باید توی جدول فروش بیاد. 📊

📌 اگه بخوای گزارش معاملات فصلی طبق ماده ۱۶۹ رو درست و بی دردسر رد کنی، باید بدونی چه چیزایی حتماً باید توی این گزارش بیاد. اینجا می خوام برات خیلی راحت و شفاف توضیح بدم تا نه سردرگم بشی، نه چیزی از قلم بیفته.

🔹 فروش و خرید
هر خرید و فروشی که انجام می دی، جزو مهم ترین بخش هاییه که باید توی معاملات فصلی بیاد. چه معامله هات کوچیک باشه چه بزرگ، وقتی از یه حدی بیشتر بشن، باید گزارش بشن. 🛒

🔹 قراردادهای پیمانکاری
هم پیمانکارا و هم کارفرماها موظفن قراردادهایی که بستن رو توی گزارش فصلی ثبت کنن. این موضوع به شفافیت مالی کمک می کنه و جلوی کلی دردسر مالیاتی رو می گیره. 🤝

🔹 گزارش اجاره
اگه ملکی رو اجاره دادی یا حتی ماشین آلاتی رو کرایه کردی، اینا هم باید توی گزارش بیاد. چون اجاره جزو تراکنش های مالی محسوب می شه. 🏢🔧

🔹 صادرات و واردات
هر نوع صادرات یا وارداتی که انجام بدی، از اون دسته تراکنش های مهمیه که باید حتماً توی معاملات فصلی ثبت کنی. این کار باعث می شه همه ی فعالیت های بین المللی ت هم شفاف باشه. 🌍📦

🔹 ساخت و فروش ملک
اگه شرکتی کار ساخت و ساز و فروش ملک انجام می ده، باید ریز ریز معاملات مربوط به اون ها رو توی گزارش فصلی ثبت کنه. چون این بخش یکی از درآمدهای اصلی محسوب می شه. 🏗️

🔹 قبوض خدماتی و حق العمل کاری
پرداخت های مربوط به قبوض آب، برق، گاز و حتی خدماتی مثل تلفن باید توی گزارش باشن. همینطور حق العمل کارها هم موظفن کارایی که انجام دادن و کمیسیونی که گرفتن رو ثبت کنن. 💡📞

🎯 حد نصاب معاملات یعنی چی؟

یه نکته خیلی مهم توی گزارش فصلی، چیزی به اسم “حد نصاب معاملات” هست. به زبان ساده یعنی سازمان امور مالیاتی یه مبلغی رو هر سال مشخص می کنه (طبق شاخص بهای کالا و خدمات) و می گه اگه معامله هات از اون بیشتر شد، باید حتماً گزارششون بدی.

🔍 چرا حد نصاب مهمه؟

• برای اینه که شرکت ها و سازمان های دولتی بتونن مناقصه ها رو درست برگزار کنن.
• کمک می کنه خریدهایی که انجام می دی، درست توی صورت های مالی به عنوان هزینه ثبت بشن.
• باعث می شه اطلاعات معاملاتت کامل و صحیح به اداره مالیات برسه و بعداً مشکلی پیش نیاد.

📌 وقتی حرف از حد نصاب معاملات فصلی می شه، خیلیا گیج می شن که اصلاً این عدد و رقم ها یعنی چی و چرا مهمه. بذار خیلی ساده برات توضیح بدم.

طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم، هر معامله ای که انجام می دی باید اطلاعات کامل طرف مقابل و فاکتور رسمی ش توی سامانه معاملات فصلی ثبت بشه. 📝 اما یه نکته مهم این وسط وجود داره: اگه خرید هات کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات کوچیک اون سال باشه، می تونی خیلی راحت لیست رو به شکل تجمیعی ثبت کنی، بدون اینکه نیاز باشه اسم طرف معامله یا ریز فاکتور رو بیاری. 😎

🔍 دسته بندی معاملات بر اساس قانون سال ۱۴۰۲

قانون برگزاری مناقصات هر سال توسط هیئت وزیران اعلام می شه و بر اساس اون، معاملات به سه دسته کلی تقسیم می شن:

🔹 معاملات متوسط

این دسته برای وقتیه که رقم معامله از سقف معاملات کوچیک رد شده، اما هنوز به اون مرز سنگین و بزرگ نرسیده. به زبان ساده یعنی معامله ت بیشتر از سقف کوچیک هاست ولی حداکثر تا ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریاله. ⚖️

🔹 معاملات بزرگ

اینجا دیگه داریم از مبالغ حسابی بالا حرف می زنیم. هر معامله ای که برآوردش بیشتر از ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال باشه، مستقیم می ره تو دسته بزرگ ها. اینجا حساسیت ها هم خیلی بیشتره و باید همه چی دقیق ثبت بشه. 💰📊

🔹 معاملات کوچک

این دسته ساده ترین حالتشه. یعنی اگه معامله ت نهایت تا سقف یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون ریال باشه، تو گروه کوچیکا قرار می گیره. همینجاست که اون قانون ۵ درصدی به دردت می خوره و می تونی ثبت گزارشات رو خیلی راحت تر انجام بدی. 🛒

📢 خلاصه اش اینه:

• برای کوچیکا راحت تری، مخصوصاً با شرط ۵ درصدی.
• برای متوسط ها باید حواست باشه چون حجم پول بالاتره.
• برای بزرگا هم دقت و جزئیات حرف اول رو می زنه.

این حد نصاب ها هر سال تغییر می کنن و تکس فارس هم همیشه توصیه می کنه که قبل از ثبت گزارشات فصلی، حتماً آخرین اعداد رو بررسی کنی تا اشتباهی چیزی رو کم یا زیاد وارد نکنی. 😉

📌 وقتی بحث حد نصاب معاملات ماده ۱۶۹ پیش میاد، خیلیا فکر می کنن فقط یه سری عدد و رقم بی خوده. اما واقعیت اینه که این قانون کلی مزیت داره و کار حسابدارا و حتی خود کسب وکارا رو خیلی راحت تر می کنه.

مزیت های ماده ۱۶۹ مالیات های مستقیم

✨ اولین مزیت

فرض کن کلی خرید و فروش کوچیک داشتی که هر کدوم مبلغش کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات کوچیکه. خب اگه بخوای همه رو دونه دونه وارد سامانه کنی، هم وقتت گرفته می شه هم احتمال خطا می ره بالا. اما اینجا قانون میاد به کمکت 👉 می تونی همه رو یکجا و به شکل تجمیعی ثبت کنی، بدون اینکه نیاز باشه اسم طرف معامله یا ریز کالاها رو بیاری.

💡 دومین مزیت

یه موقع پیش میاد داری یه دارایی می خری یا چیزی به عنوان سرمایه ایجاد می کنی. حالا اگه بهای تمام شده اون دارایی کمتر از ۱۰ درصد حد نصاب معاملات کوچیک سال ۱۴۰۲ باشه، می تونی خیلی راحت اون رو به عنوان هزینه توی دفاتر ثبت کنی. اینطوری نه پیچیدگی داره، نه درگیر ثبت های سنگین می شی.

🌀 ثبت تجمیعی در معاملات فصلی

اینجا داستان اینجوریه که چندتا فاکتور از آدمای مختلف داری و همه شون مبالغ ریز هستن. قانون می گه اگه تک تک اون فاکتورا کمتر از ۵ درصد حد نصاب باشن، می تونی همه رو تو یه رکورد جمع بزنی. ✅ تمرکز اصلی هم فقط روی مبلغ معامله ست و لازم نیست اسم طرف یا ریز کالاها رو وارد کنی.

🔄 ثبت تجمعی در معاملات فصلی

این روش یه مقدار فرق داره. مثلا توی یه فصل چندبار با یه شخص حقیقی یا حقوقی معامله کردی. نیازی نیست همه فاکتورا رو جدا جدا ثبت کنی. کافیه همه شون رو توی یه رکورد بیاری و جمع کل مبلغ رو بزنی. 👌 نکته جذابش اینه که توی این روش دیگه تعداد فاکتورا یا نوع کالا اصلاً مهم نیست، فقط باید مبلغ کل و مشخصات طرف مقابل وارد بشه.

⚠️ نکته مهم

یادت باشه ثبت تجمعی فقط مربوط به یه فصل خاصه. یعنی همه اون فاکتورها باید توی همون سه ماهه انجام شده باشن تا بتونی جمع بزنی.

🔹 تفاوت تجمیعی و تجمعی در معاملات فصلی

وقتی می خوای معاملات فصلی رو ثبت کنی، دو روش وجود داره که خیلی ها باهاش گیج می شن: تجمیعی و تجمعی.

تجمیعی یعنی جمع کردن مبالغ چند فاکتور مختلف. شرطش اینه که هر فاکتور کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات کوچیک باشه. 💡

تجمعی یعنی جمع کردن مبالغ فاکتورهای مربوط به یک طرف حساب مشخص. حتی اگه برخی فاکتورها کمتر از ۵ درصد حد نصاب هم باشن، می تونی همه شون رو تو یه رکورد ثبت کنی. 🌀

✅ چه فاکتورهایی رو می شه تجمیعی ثبت کرد؟

• خریدهایی که مبلغشون کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات کوچیک باشه
• فروش هایی که کمتر از ۵ درصد حد نصاب باشن
• خرید از اشخاص حقیقی موضوع ماده ۸۱ (یعنی کسایی که نیاز به ثبت نام در نظام مالیاتی ندارن)

💰 معاملات فصلی و ارتباطش با مالیات بر ارزش افزوده

صورت معاملات فصلی همون خرید و فروشایی هست که مؤدی حقیقی یا حقوقی توی یک بازه سه ماهه انجام می ده. هر فصل خورشیدی یه دوره سه ماهه ست و شروعش هم از اول همون فصل حساب می شه. ⏳

حالا مالیات ارزش افزوده چی هست؟ این مالیات به کالاها و خدمات تعلق می گیره و در نهایت مصرف کننده پرداختش می کنه. اما اگه شرکتی بابت خدماتش مبلغی تحت عنوان مالیات ارزش افزوده دریافت کنه، می تونه اون پرداخت هایی که خودش انجام داده رو به عنوان اعتبار در سیستم خودش استفاده کنه و مانده ش رو هر سه ماه یک بار با اظهارنامه ارزش افزوده به دولت پرداخت کنه. 🧾

⚠️ نکته مهم: ثبت درست تجمیعی و تجمعی باعث می شه هم وقتت کمتر گرفته بشه، هم گزارشاتت دقیق باشه و جریمه های احتمالی رو کاهش بده. تکس فارس همیشه توصیه می کنه قبل از ثبت، میزان حد نصاب معاملات سال جاری رو چک کنی تا گزارشاتت بدون مشکل ارسال بشه. ✅

🔹 ۷ تفاوت اصلی بین مالیات ارزش افزوده و معاملات فصلی (ماده ۱۶۹)

وقتی پای مالیات وسط باشه، خیلی ها بین مالیات ارزش افزوده و معاملات فصلی گیج می شن. خب بیایید با هم ۷ تفاوت اصلی شون رو مرور کنیم:

۱️⃣ نوع مالیات

مالیات ارزش افزوده، یه مالیات غیرمستقیمه که مصرف کننده در نهایت پرداختش می کنه. ولی معاملات فصلی مربوط به مالیات مستقیم هست و هدفش گزارش دقیق خرید و فروش شرکت ها و افراد حقیقیه. 💰

۲️⃣ مرجع قانونی

هر کدوم قانون مخصوص خودشونو دارن. ارزش افزوده بر اساس قانون جدید ارزش افزودهه و معاملات فصلی بر اساس قانون مالیات های مستقیم تعریف شده. 📜

۳️⃣ نوع فرم ارسال

اظهارنامه ارزش افزوده با فرم اظهارنامه مالیاتی ارسال می شه، ولی صورت معاملات فصلی با گزارش خرید و فروش فصلی تو سامانه سازمان امور مالیاتی بارگذاری می شه. 🖥️

۴️⃣ مهلت ارسال

مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده ۱۵ روز پس از پایان هر فصله، اما گزارش معاملات فصلی یک ماه و نیم بعد از پایان فصل باید ارسال بشه. ⏳

۵️⃣ پرداخت یا عدم پرداخت مالیات

اگه اظهارنامه ارزش افزوده بدهکار باشه، باید مالیاتش پرداخت بشه، ولی در معاملات فصلی خبری از پرداخت نیست؛ فقط گزارش و شفاف سازیه. 💳

۶️⃣ مغایرت در محتوا

صورت ارزش افزوده مربوطه به مالیات و عوارض پرداختنی بابت کالاها و خدماته. اما معاملات فصلی برای گزارش دقیق معاملات و شفاف سازی خرید و فروش ها طراحی شده. 🧾

۷️⃣ زمان عدم فعالیت

اگه شرکت یا فرد تو یه فصل فعالیتی نداشته باشه، نیازی به ارسال معاملات فصلی نیست، اما اظهارنامه ارزش افزوده حتماً با مبالغ صفر باید ارسال بشه. 🚫

⚠️ نکته مهم: رعایت این تفاوت ها کمک می کنه گزارشات دقیق باشه و از جریمه های احتمالی جلوگیری کنه. تکس فارس همیشه توصیه می کنه قبل از ارسال، نوع مالیات و مهلت ارسال رو چک کنید تا مشکلی پیش نیاد. ✅

🔹 معاملات فصلی و سامانه مودیان

از ابتدای سال ۱۴۰۱، همه شرکت ها موظف شدن که تمامی فاکتورهای فروش خودشون رو تو سامانه مودیان ثبت کنن. یعنی اگه فاکتوری تو این سامانه ثبت شده، دیگه نیازی نیست همون فاکتور رو دوباره تو صورت معاملات فصلی ارسال کنید. ✅

⚠️ نکته مهم

اگه فاکتور فروش مربوط به بهار ۱۴۰۲ هنوز تو سامانه مودیان ثبت نشده، حتماً اون رو توی صورت معاملات فصلی ارسال کنید.

ولی اگه فاکتورهای فروش بهار ۱۴۰۲ رو هم تو سامانه مودیان و هم تو صورت معاملات فصلی فرستاده اید، باید صورت معاملات فصلی رو اصلاح کنید. 🔄

به عبارت دیگه، هر فاکتوری که دوباره ارسال شده باشه، باید از صورت معاملات فصلی حذف بشه تا تکراری نباشه و گزارش ها درست ثبت بشن. 🧾

🔹 نکات مهم درباره سامانه مودیان و معاملات فصلی

❓ آیا با وجود سامانه مودیان، هنوز باید گزارش معاملات فصلی بهار ۱۴۰۲ ارسال کنیم؟

✅ جواب ساده است: اگه فاکتورهای فروش شما در سامانه مودیان ثبت شده باشه، دیگه نیازی نیست دوباره تو صورت معاملات فصلی ماده ۱۶۹ ثبتشون کنید. طبق ماده ۷ قانون پایانه های فروشگاهی، فاکتورهای الکترونیکی ثبت شده در مودیان، معادل ثبت در ماده ۱۶۹ محسوب میشه و فروشنده یا خریدار تکلیف اضافی ندارن.

❓ اگر شرکتی فاکتورهایش را در سامانه مودیان ثبت کرده، آیا باید در ماده ۱۶۹ هم وارد شود؟

✅ جواب کوتاه: خیر! اگه صورتحساب ها در سامانه مودیان ثبت شده باشه، ثبت دوباره در ۱۶۹ ممنوعه و دو بار ثبت محسوب میشه. این موضوع در بخشنامه سازمان هم تایید شده و دیگه لازم نیست کاری اضافه انجام بدین.

❓ فاکتورهایی که قبل از قانون تسهیل در سامانه مودیان ثبت شدند، آیا باید دوباره در ۱۶۹ ثبت شوند؟

✅ طبق آخرین بخشنامه سازمان، فاکتورهایی که قبل از قانون تسهیل ثبت شدن، نیازی به ثبت دوباره تو معاملات فصلی ماده ۱۶۹ ندارند. پس خیالتون راحت باشه، دوباره کاری لازم نیست.

❓ اگر یک صورتحساب هم در سامانه مودیان و هم در سامانه ۱۶۹ ثبت شد، تکلیف چیست؟

✅ طبق آخرین بخشنامه و فرصتی که قانون داده، تا ۱۵ مهر ۱۴۰۲ می تونید این موارد رو در سامانه ۱۶۹ اصلاح یا حذف کنید تا دو مرتبه ثبت نشوند و گزارش ها دقیق بمونن. 🔄

💡 نکته طلایی:
همیشه قبل از ارسال معاملات فصلی، بررسی کنید که فاکتورها در مودیان ثبت شده باشند یا خیر. این کار باعث میشه از دوباره کاری جلوگیری کنید و گزارش های شما دقیق و بدون مشکل باشند. 🧾

⏰ مهلت ارسال صورت معاملات فصلی (ماده ۱۶۹)

طبق ماده ۱۰ آیین نامه ۴۶۳۷۸، ارسال اطلاعات خرید، فروش و پرداخت قراردادها سه ماههه و شما باید تا یک ماه و نیم بعد از پایان هر فصل گزارش ها رو ارسال کنید.

✔ فصل تابستان: حداکثر تا ۱۵ آبان ماه
✔ فصل بهار: حداکثر تا ۱۵ مردادماه
✔ فصل زمستان: حداکثر تا ۱۵ اردیبهشت ماه سال بعد
✔ فصل پاییز: حداکثر تا ۱۵ بهمن ماه

💡 نکته: ترتیب فصل ها اینجا رعایت شده تا راحت تر به ذهن سپرده بشه و یادتون نره! 🧾

📤 روش های ارسال صورت معاملات فصلی

می تونید اطلاعات رو با یکی از این روش ها ثبت کنید:

1. ورود مستقیم به سامانه مالیاتی: https://tax.gov.ir 🌐
2. استفاده از نرم افزار TTMS 💻

⚠️ دسته بندی جرائم صورت معاملات فصلی

جرائم مربوط به معاملات فصلی به سه دسته کلی تقسیم میشن:

🔴 تاخیر یا عدم ارسال صورت معاملات

اگه گزارشات رو به موقع ارسال نکنید یا اصلاً ارسال نکنید، شامل جریمه می شید.

🟠 عدم رعایت دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی

وقتی قوانین و راهنمایی ها رو رعایت نکنید، جریمه شامل حالتون میشه.

🟢 ویرایش نادرست صورت معاملات فصلی

اگه اطلاعاتی که قبلاً ارسال کردید رو اشتباه ویرایش کنید یا اصلاح نادرست انجام بدید، دوباره جریمه اعمال میشه.

💡 نکته طلایی: همیشه قبل از ارسال، چک کنید همه اطلاعات دقیق و کامل باشه تا از جریمه های اضافی جلوگیری بشه. ✅

⏳ آخرین مهلت رسیدگی به جرائم ماده ۱۶۹

زمان رسیدگی به جرائم مالیاتی مربوط به ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم، ۵ سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات بر درآمد است.

💡 طبق دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۳۱۰۵ مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۰۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ماده ۱۵۷ قانون مالیات های مستقیم، مرور زمان رسیدگی به این جرائم دقیقاً همینه؛ یعنی بعد از ۵ سال، دیگر رسیدگی امکان پذیر نیست.

🧾 مشاوره و ارائه گزارش معاملات فصلی با تکس فارس

مودیان مالیاتی می تونن برای راهنمایی و تهیه گزارش معاملات فصلی روی موسسات معتبر حساب کنند. موسسه تکس فارس یکی از بهترین و مطمئن ترین گزینه هاست.

این موسسه با داشتن کارشناسان خبره و با تجربه، می تونه مودیان رو در تمام مراحل راهنمایی کنه و حتی صفر تا صد تهیه و ارائه گزارش فصلی رو برعهده بگیره.

💡 چرا این کار مهمه؟ چون خیلی از مودیان اطلاعات کافی درباره قوانین، جرائم دیرکرد یا عدم ارائه گزارشات فصلی ندارن و هر اشتباه کوچیک می تونه جریمه به همراه داشته باشه.

سوالات متداول

۱. معاملات فصلی ماده ۱۶۹ چیست؟

صورت معاملات فصلی یا ماده ۱۶۹، گزارش خرید و فروش های یک شرکت یا شخص حقیقی و حقوقی در هر فصل است. مودیان موظف هستند تمام معاملات خود را در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت کنند تا شفافیت مالی برقرار شود.

۲. چه کسانی مشمول ارسال معاملات فصلی هستند؟

تمام اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل گروه اول و دوم موظف به ارسال این گزارش هستند.
💡 اگر شرکتی فاکتورهایش را در سامانه مودیان ثبت کند، دیگر نیازی به ارسال مجدد در ماده ۱۶۹ نیست.

۳. ارسال معاملات فصلی به چه صورتی است؟

می توان از سامانه سازمان امور مالیاتی یا نرم افزارهای معتبر مثل TTMS استفاده کرد. فاکتورهای فروش یا خرید باید با جزئیات کامل ثبت شوند، مگر اینکه مبلغ کمتر از حد نصاب معاملات کوچک باشد که در آن صورت می توان گزارش را به صورت تجمیعی ثبت کرد.

۴. تفاوت ثبت تجمیعی و تجمعی چیست؟

• تجمیعی: جمع بستن مبالغ چند فاکتور متفاوت با شرط اینکه هر فاکتور کمتر از ۵٪ حد نصاب معاملات کوچک باشد.
• تجمعی: جمع کردن تمام فاکتورهای یک شخص حقیقی یا حقوقی در یک رکورد، بدون توجه به مبلغ تک تک فاکتورها.

۵. حد نصاب معاملات فصلی چیست؟

حد نصاب معاملات، مبلغی است که سازمان امور مالیاتی هر سال بر اساس شاخص بهای کالا و خدمات تعیین می کند. معاملات زیر ۵٪ حد نصاب معاملات کوچک می توانند به صورت تجمیعی ثبت شوند.

۶. مهلت ارسال صورت معاملات فصلی چقدر است؟

موارد ارسال به صورت فصلی است و مهلت آن یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل می باشد:

• بهار: حداکثر ۱۵ مرداد
• تابستان: حداکثر ۱۵ آبان
• پاییز: حداکثر ۱۵ بهمن
• زمستان: حداکثر ۱۵ اردیبهشت سال بعد

۷. آیا معاملات کوچک هم باید ثبت شوند؟

بله، ولی اگر کمتر از ۵٪ حد نصاب معاملات کوچک باشند، می توانند به صورت تجمیعی ثبت شوند و نیازی به درج جزئیات طرف معامله نیست.

۸. آیا مالیات ارزش افزوده هم جزو معاملات فصلی است؟

خیر، ارزش افزوده مالیات غیرمستقیم است و در صورت معاملات فصلی ثبت نمی شود. ولی پرداخت ها یا دریافت های ارزش افزوده می تواند به عنوان اعتبار مالیاتی در اظهارنامه ارزش افزوده ثبت شود.

۹. آیا در صورت عدم فعالیت، ارسال معاملات فصلی لازم است؟

اگر فعالیتی انجام نشده باشد، نیازی به ارسال صورت معاملات فصلی نیست، ولی اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده حتی با مبالغ صفر باید ارسال شود.

۱۰. جرائم عدم ارسال یا دیرکرد معاملات فصلی چیست؟

جرائم شامل سه دسته است:

1. عدم ارسال یا تاخیر در ارسال
2. عدم رعایت دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی
3. اصلاح یا ویرایش نادرست معاملات فصلی

⏳ مهلت رسیدگی به جرائم ماده ۱۶۹، ۵ سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات بر درآمد است.

۱۱. چه مواردی در معاملات فصلی ثبت نمی شود؟

• حقوق و دستمزد
• سود سپرده ها و جرائم بانکی
• شارژ ساختمان
• پرداخت های دولت (به جز مالیات و عوارض ارزش افزوده)
• حق عضویت سازمان ها و انجمن ها
• خرید و فروش سهام و اوراق بهادار
• کمک ها و هدایای بلاعوض

💡 فقط درآمد یا هزینه واقعی کسب و کار باید ثبت شود.

۱۲. اگر فاکتوری هم در سامانه مودیان و هم در صورت معاملات فصلی ثبت شود چه باید کرد؟

طبق بخشنامه، باید در صورت معاملات فصلی اصلاح یا حذف شود تا دو بار ثبت محسوب نشود. این اصلاح تا ۱۵ مهر ۱۴۰۲ امکان پذیر است.

۱۳. چه اطلاعاتی باید در معاملات فصلی وارد شود؟

• اطلاعات طرف معامله و آدرس آن
• اطلاعات مجوزهای فعالیت طرف مقابل
• اطلاعات مالی و سرمایه ای معاملات
• دارایی ها، املاک و ارزش افزوده
• صادرات و واردات (کد گمرک و کد کوتاژ)
• معاملات ارزی (مبلغ، نوع ارز، نرخ و معادل ریالی)

۱۴. چه کسانی می توانند برای تهیه گزارش فصلی کمک بگیرند؟

مودیان می توانند از موسسات معتبر مثل تکس فارس کمک بگیرند تا صفر تا صد تهیه و ارائه گزارش را انجام دهند و از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند.

۱۵. آیا ارسال گزارش فصلی با سامانه مودیان تداخل دارد؟

خیر، فاکتورهایی که در سامانه مودیان ثبت شده اند، معادل ارسال در ماده ۱۶۹ محسوب می شوند و نیازی به ثبت دوباره نیست.

ممکن است برای شما مفید باشد:

حسابداری مالیاتی

هزینه های قابل قبول مالیاتی

برای تولید محتوا متنی می توانید به تیم تکمان دیجیتال سرویس مراجعه کنید