اگه میخواهی قرار داد بین کارگر و کارفرما تنظیم کنی یا باکسی قرارداد کار امضا کنی نکاتی وجود داره که ازش بی خبری و باعث ضررت میشه پس حتما این مقاله تکس فارس رو بخون
قرارداد کار چیه؟ آشنایی با انواع قرارداد کار و نکات مهمش
قرارداد کار همون توافقیه که بین یه کارگر و یه کارفرما بسته میشه. این قرارداد یه جورایی نقشه راه همکاریشونه که قراره باهاش همه چیز روشن و بی‌حاشیه پیش بره. توی این توافق، مشخص میشه که کی قراره چی کار کنه، چقدر حقوق بگیره و اصلا قراره چقدر با هم همکاری کنن.
اینطوری دیگه وسط کار، کسی نمی‌تونه بگه «نگفتی!» یا «نمی‌دونستم!» چون همه چی مشخص و مکتوبه.
البته حواست باشه که توی هر کشوری این قرارداد باید بر اساس قانون کار همون کشور نوشته بشه. یعنی فقط توافق دوتا طرف نیست، یه سری اصول کلی هم باید رعایت بشه.
توی این مقاله از تکس فارس، قراره با هم بریم سراغ ریز و درشت قرار داد بین کارگر و کارفرما، انواعش و نکته‌هایی که موقع نوشتنش باید حتما حواسمون بهشون باشه.
قرارداد کار چیست؟ یه تعریف ساده
طبق ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار یعنی یه توافق کتبی یا حتی شفاهی که توش یه نفر (یعنی کارگر) قبول می‌کنه در قبال گرفتن حقوق، یه کاری رو برای یه مدت مشخص یا نامحدود برای یه نفر دیگه (یعنی کارفرما) انجام بده.
پس توی هر قراردادی، سه چیز مهمه:
۱. یه کارگر
۲. یه کارفرما
۳. یه کاری که قراره انجام بشه، در ازای یه حقوق
حالا بریم ببینیم تعریف دقیق کارگر و کارفرما چیه.
کارگر کیه؟
طبق ماده ۲ قانون کار، کارگر کسیه که با هر عنوانی (یعنی مهم نیست شغلش چیه) در قبال گرفتن دستمزد، حقوق، سهم سود یا هر نوع مزایای دیگه، برای یه کارفرما کار می‌کنه.
کارفرما کیه؟
طبق ماده ۳ قانون کار، کارفرما می‌تونه یه شخص واقعی یا یه شرکت باشه که از کارگر درخواست انجام کار کرده و بابتش حقوق میده. هر کسی که از طرف کارفرما مسئول اداره کارگر باشه (مثل مدیر، سرپرست و…) نماینده کارفرما حساب میشه و هر تعهدی که بده، انگار خود کارفرما داده. پس اگه سرپرستت قول چیزی رو داد، کارفرما باید پای قولش وایسه!
اگه دنبال اینی که یه قرارداد درست و حسابی بنویسی یا مطمئن شی که قراردادت طبق قانون تنظیم شده، حتما به مشاوره های تکس فارس یه سر بزن. اونجا هم آموزش کامل هست، هم می‌تونی از مشاورای باتجربه کمک بگیری تا خیالت راحت باشه هیچ چی از قلم نیفتاده.
انواع قرارداد کار چیا هستن؟ هر کدوم چه شرایطی دارن؟
اگه تا حالا سر کار رفته باشی یا قصد همکاری با یه مجموعه رو داشته باشی، حتما بهت گفتن که باید قرارداد ببندین. ولی خب قرار داد بین کارگر و کارفرما خودش چند مدل مختلف داره. بیاید با هم بریم سراغ مهم‌ترین نوعای قرارداد کار که دونستنش برات لازمه:
۱. قرارداد کار دائم
این مدل قرارداد، یه جور قرارداد بدون تاریخ پایان هست. یعنی فقط روز شروع همکاری مشخصه، ولی نمی‌گن کی تموم میشه. به همین خاطره که بهش می‌گن دائمی.
چرا این مدل خوبه؟ چون یکی از مطمئن‌ترین و بهترین نوعای قرارداد حساب میشه. اگه این قرارداد رو ببندی، خیالت راحته که هیچ وقت بدون دلیل نمی‌تونن بیرونت کنن.
✅ یه نکته مهم:
بر اساس تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار، اگه کاری که انجام میدی دائمی باشه و توی قرارداد مدت مشخصی ذکر نشه، خود به خود قرارداد دائمی حساب میشه. این یعنی نمی‌تونن وسط کار بگن «قرارداد تموم شد»!
البته بدون که خیلی از کارفرماها به خاطر دردسرای قانونی که این مدل داره، ترجیح میدن سراغ قرارداد موقت برن. چون تو قرارداد دائم، اخراج کارگر اصلا راحت نیست و باید کلی مراحل قانونی رو طی کنن.
۲. قرارداد کار موقت
این یکی از رایج‌ترین نوع قراردادهاییه که معمولا توی شرکتا بسته میشه. تو این مدل، یه بازه زمانی مشخص دارن که مثلا ۳ ماهه، ۶ ماهه یا یه ساله است و فقط تو همون مدت، کارگر مشغول به کاره.
حتی اگه کارفرما بخواد کارگر رو بیرون کنه، تا وقتی که زمان قرارداد تموم نشده، حق این کار رو نداره. یعنی تا آخر مدت قرارداد، باید به همه حقوق و مزایای قانونی پایبند باشه.
✅ یه نکته خیلی مهم:
بر اساس ماده ۲۵ قانون کار، اگه قرارداد موقته یا برای یه پروژه خاص بسته شده، هیچ کدوم از طرفین (نه کارگر و نه کارفرما) حق ندارن یه طرفه قرارداد رو فسخ کنن. یعنی اگه امضا کردی، باید تا آخرش بری جلو!
۳. قرارداد کار غیرموقت چیه و چه شرایطی داره؟
قرارداد غیرموقت همون مدل قراردادیه که معمولا بهش می‌گن قرارداد دائم. توی این نوع قرارداد فقط روز شروع همکاری نوشته میشه، ولی تاریخ تموم شدن مشخص نیست. معمولا توی متن این قرارداد می‌نویسن که مدت همکاری نامحدوده.
یه مثال بزنیم تا قشنگ جا بیفته:
فرض کن علی توی بخش تولید یه شرکت لبنیاتی کار می‌کنه. اگه توی قراردادش زمان پایان کار مشخص نشده باشه و هر روز بابت کاری که انجام میده، حقوق بگیره، طبق قانون کار، علی میشه کارگر دائم.
حالا اگه علی بخواد دیگه کار نکنه یا به هر دلیلی از شغلش راضی نباشه، چطوری می‌تونه قرارداد رو تموم کنه؟
جوابش اینه که توی این نوع قرارداد، فسخ همکاری فقط وقتی ممکنه که شرایط خاصی فراهم بشه و یه سری مراحل قانونی طی بشه. یعنی هیچ کدوم از دو طرف (نه علی، نه شرکت) نمی‌تونن یه‌طرفه قرارداد رو بهم بزنن. باید همه چی طبق قانون و با توافق انجام بشه.
۴. قرارداد کار ساعتی یعنی چی؟
یه مدل قرارداد دیگه هم داریم به اسم قرارداد ساعتی. این یکی بیشتر برای وقتاییه که کارگر یا کارمند قراره دائم و تمام وقت سر کار نباشه. مثلا یه مربی، یه مدرس یا کسی که به صورت پروژه‌ای توی شرکت میاد و میره.
توی این نوع قرارداد، حقوق فرد طبق تعداد ساعتی که واقعا کار کرده حساب میشه. نه ماهیانه، نه روزانه؛ فقط براساس ساعت کار.
✅ یه نکته مهم:
طبق بند الف ماده ۳۷ قانون کار، اگه توی قرارداد یا عرف اون محیط کاری، قرار بر این باشه که دستمزد ساعتی یا روزانه باشه، کارفرما باید نهایتا تا آخر همون روز، هفته یا هر ۱۵ روز یه بار، حقوق رو به‌موقع براساس تعداد ساعت‌های کاری پرداخت کنه.
۵. قرارداد کار معین چیه؟
این نوع قرارداد برای کارهای مشخص و پروژه‌ایه. مثلا فرض کن یه خیابون باید آسفالت بشه، کارگر تو این قرارداد تعهد میده که همون کار رو انجام بده و در ازاش دستمزد بگیره. وقتی پروژه تموم شد، قرارداد هم به پایان می‌رسه.
یعنی قرار داد بین کارگر و کارفرما معین یعنی قرارداد برای یه کار خاص. نکته مهم اینکه تو این قرارداد طرفین نمی‌تونن یه‌طرفه قرارداد رو فسخ کنن. فقط وقتی پروژه تموم شد، قرارداد هم خود به خود تموم میشه.
۶. قرارداد کارآموزی یعنی چی؟
یه مدل قرارداد دیگه هم هست که بهش می‌گن قرارداد کارآموزی. تو این قرارداد، فرد متعهد میشه که برای یادگیری و کسب مهارت‌های جدید، کارهای مرتبط با شغلش رو انجام بده و همزمان آموزش‌های تئوری و عملی لازم رو ببینه.
کارفرما هم وظیفه داره که کارآموز رو تو مسیر یادگیری همراهی کنه و نظارت داشته باشه. از طرف دیگه، کارآموز هم باید با دقت و طبق نظر کارفرما همه کارها و تمرین‌ها رو انجام بده تا تجربه و مهارتش بالا بره.
۷. قرارداد دورکاری چیه؟
این قرارداد برای کارهایی مناسبه که لازم نیست حتماً سر کار حاضر باشی. یعنی کارفرما یکی رو براساس مهارت هاش انتخاب می‌کنه و قراردادی بینشون بسته میشه.
تو این قرارداد، فرد می‌تونه از خونه یا هر جای دیگه کارش رو انجام بده و مسئولیتاش رو طبق تخصصش انجام میده. اینجوری دیگه نیازی به حضور فیزیکی تو محل کار نیست و همه چیز بر اساس توافق و وظایف مشخص شده جلو میره.
بهترین قرارداد بین کارگر و کارفرما چه ویژگی‌هایی داره؟
یه قرارداد خوب و درست بین کارگر و کارفرما باید چند تا چیز مهم داشته باشه که بر اساس ماده ۱۰ قانون کار مشخص شده. این موارد به صورت خلاصه اینطوره:
-
چی کار باید انجام بشه؟ یعنی نوع کار یا وظیفه‌ای که کارگر قراره انجام بده.
-
حقوق یا مزد پایه و مزایایی که بهش اضافه میشه.
-
ساعت کاری، تعطیلات و مرخصی‌ها.
-
محل انجام کار.
-
تاریخ شروع قرارداد.
-
مدت زمان قرارداد، مخصوصا اگه قرارداد برای یه مدت مشخص باشه.
-
چیزای دیگه‌ای که عرف یا شرایط محل کار یا شغل لازم بدونن.
حالا اگه قرارداد به صورت کتبی باشه، باید چهار نسخه ازش تهیه بشه. یه نسخه میره اداره کار محل، یه نسخه دست خود کارگر، یه نسخه پیش کارفرما، و نسخه چهارم هم میره دست شورای اسلامی کار. اگه جایی شورای کار نیست، این نسخه چهارم به نماینده کارگر داده میشه.
این نکته‌ها که تو ماده ۱۰ قانون کار گفته شده، باید حتما تو متن قرارداد نوشته بشن تا دو طرف قرارداد مشکلی نداشته باشن و همه چی شفاف و قانونی پیش بره.
قوانین قرارداد کار
قرار داد بین کارگر و کارفرما نوشتنش خیلی نکته داره و باید همه قوانینش رعایت بشه، مخصوصاً طبق ماده ۹ قانون کار که این چیزا رو میگه:
۱. قانونی بودن موضوع قرارداد
خیلی مهمه که کاری که تو قرارداد نوشته شده، هم از نظر شرعی و هم قانونی درست باشه. یعنی موضوع قرارداد نباید خلاف قوانین کشور باشه. مثلاً فروش مشروبات الکلی، قمار یا فروش مواد غذایی تاریخ گذشته تو ایران غیرقانونیه و قراردادهایی که این موضوعات رو داشته باشن اصلاً اعتبار ندارن.
۲. مشخص و واضح بودن موضوع قرارداد
موضوع قرارداد باید دقیق و شفاف باشه؛ یعنی باید معلوم باشه دقیقاً قراره چی کار انجام بشه و کارگر چه کاری رو باید انجام بده و در برابرش حقوق دریافت کنه. فرض کن یه نفر چند مهارت داره؛ هم مدرسه هم حسابدار، باید تو قرارداد دقیق مشخص بشه برا کدوم کار استخدام شده که بعدا مشکلی پیش نیاد.
۳. اهلیت طرفین قرارداد (عدم ممنوعیت قانونی و شرعی)
یه نکته مهم دیگه اینه که طرفین قرارداد باید از نظر قانونی و شرعی اجازه داشته باشن که اون کار یا معامله رو انجام بدن. یعنی کارفرما و کارگر نباید منع قانونی داشته باشن که روی اموال یا کار وارد بشن. این یعنی هر دو باید اهل و قانونی باشن برای انجام قرارداد.
۴. اهلیت طرفین قرارداد
وقتی می‌گیم «اهلیت»، یعنی اینکه کارفرما هیچ مشکلی از نظر قانونی برای پرداخت حقوق و مزایای کارگر نداشته باشه. از طرف دیگه، کارگر هم باید توانایی انجام کار رو داشته باشه؛ مثلاً به بلوغ عقلی رسیده باشه و محدودیت قانونی نداشته باشه.
نکات حقوقی قرارداد کار
یه موضوع مهم که باید بهش توجه کنیم ماده ۱۹۰ قانون مدنیه چون نکات حقوقی قرار داد بین کارگر و کارفرما رو خیلی خوب توضیح داده. بعد از این، بریم سراغ اینکه چطوری قرارداد کار رو درست و بدون مشکل بنویسیم.
طبق ماده ۱۹۰ قانون مدنی، برای اینکه هر معامله یا قراردادی درست و معتبر باشه باید چند شرط مهم داشته باشه:
-
قصد و رضایت هر دو طرف قرارداد
-
اهلیت طرفین قرارداد
-
موضوع قرارداد باید مشخص و معین باشه
-
هدف یا دلیل قرارداد باید قانونی و مشروع باشه
همونطور که دیدیم، این شروط علاوه بر اینکه تو قانون کار بهشون اشاره شده، تو ماده ۱۹۰ قانون مدنی هم خیلی تاکید شده. پس برای نوشتن یک قرارداد خوب و بی دردسر، این موارد رو حتما باید رعایت کنیم. مخصوصا اینکه هر دو طرف قرارداد با رضایت کامل و آگاهانه پای قرارداد رو امضا کنن.
نحوه تنظیم قرارداد کار
تا اینجا همه نکات مهم برای نوشتن قرارداد رو یاد گرفتیم. حالا بریم ببینیم چطور باید قرارداد کار رو تنظیم کنیم و چه چیزهایی رو توش بنویسیم.
اول از همه، برای اینکه قراردادتون از نظر قانونی درست باشه، حتما اون چهار مورد مهمی که قبلاً گفتیم رو رعایت کنین. بعدش نکات مهم زیر رو تو قرار داد بین کارگر و کارفرما یادتون نره:
-
عنوان شغلی رو دقیق مشخص کنید
-
اطلاعات کامل کارگر و کارفرما رو بنویسید
-
تاریخ شروع قرارداد رو یادداشت کنید
-
زمان و تاریخ انعقاد قرارداد رو قید کنید
-
نوع قرارداد رو مشخص کنید
-
مدت قرارداد رو تعیین کنید
-
وظایف و مسئولیت‌ها رو واضح و مکتوب بنویسید
-
مبلغ حقوق و مزایا رو کامل ذکر کنید
-
ساعت کاری، مرخصی‌ها و تعطیلات رو تعیین کنید
-
محل کار و در صورت نیاز مأموریت‌های کاری رو بنویسید
-
نحوه فسخ قرارداد رو مشخص کنید
-
در آخر قرارداد باید هر دو طرف قرارداد اون رو تایید و امضا کنند
ویژگی های قرارداد کار
وقتی قرارداد همکاری می‌بندید، باید خیلی چیزها رو رعایت کنید. قبلاً تو مقاله نکات حقوقی و قوانین قرارداد کار رو گفتیم، حالا فقط ویژگی‌های ضروری و مهم قرارداد کار رو با هم مرور می‌کنیم:
-
شغل نوشته شده تو قرارداد باید قانونی و مطابق با قوانین کشور باشه
-
قرارداد بین کارگر و کارفرما باید بر اساس فرم استاندارد وزارت کار و رفاه اجتماعی تنظیم بشه
-
موضوع قرارداد باید واضح و مشخص باشه و نوع قرارداد کاملاً معلوم باشه
-
همه بندهای قرارداد باید شفاف باشن و جای هیچ ابهامی نباشه
-
کسانی که به عنوان کارگر مشغول به کار می‌شن نباید ممنوعیت قانونی یا شرعی برای انجام اون کار داشته باشند
-
بندهای قرارداد باید مطابق با قانون کار و قوانین اداره کار تکمیل و تنظیم بشن
آیا همه فعالیت‌ها حتما باید قرارداد کار داشته باشند؟
تنظیم قرار داد بین کارگر و کارفرما برای هر نوع فعالیتی خیلی مهمه چون کمک می‌کنه هم کارگر و هم کارفرما دقیق بدونن قراره چی کار کنن و چه وظایفی دارن. وقتی قرارداد قانونی و درست تنظیم بشه، هر دو طرف موظف می‌شن که تعهداتشون رو انجام بدن و اگر یکی به قولش عمل نکرد، اون یکی بتونه به شکل قانونی پیگیری کنه.
پس خیلی بهتره قبل از امضای قرارداد، همه جوانب رو بسنجید و از همه چیز مطمئن بشید تا بعدا دردسر پیش نیاد.
نکته مهم
معمولاً قرار داد بین کارگر و کارفرما رو تو دو نسخه می‌نویسن؛ یک نسخه به دست کارگر می‌رسه و یک نسخه پیش کارفرما باقی می‌مونه.
شرایط پایان قرارداد کار
برای قراردادهای موقت که زمان مشخصی دارن و همه می‌دونن قرارداد کی تموم میشه، پایان کار کاملاً معلومه. یعنی وقتی پروژه تموم شد قرارداد هم تموم میشه.
اما تو قراردادهای دیگه هیچکدوم از طرفین نمی‌تونن یک‌طرفه قرارداد رو فسخ کنن مگر اینکه اتفاق خاصی بیفته مثل فوت کارگر، تغییر شغل کارفرما، استعفا دادن کارگر، بازنشستگی یا از کار افتادگی کارگر که تو این موارد قرارداد به طور قانونی پایان می‌پذیره.
تعلیق قرارداد کاری یعنی چی و با پایان قرارداد چه فرقی داره؟
وقتی یکی از طرفین قرارداد – چه کارگر باشه، چه کارفرما – یه مدت نتونه تعهداتش رو انجام بده، قرارداد به طور موقت تعلیق میشه. یعنی رابطه کاری به حالت تعلیق درمیاد و وقتی مشکل حل شد، معمولاً با توجه به بعضی شرایط مثل افزایش حقوق یا چیزای دیگه، قرارداد دوباره ادامه پیدا می‌کنه.
توی تعلیق قرارداد، برخلاف پایان قرارداد، ارتباط کاری بین کارگر و کارفرما قطع نمی‌شه و رابطه پابرجاست. ولی وقتی قرارداد خاتمه پیدا کنه، دیگه کار تمومه و رابطه کاری تمام میشه.
یه نکته مهم هم اینه که اگر دلیل تعلیق قرارداد از نظر قانون کار درست نباشه، کارفرما باید خسارت‌های لازم رو به کارگر پرداخت کنه.
خلاصه و نکات مهم
قرار داد بین کارگر و کارفرما بین کارفرما و کارگر بسته میشه. کارفرما می‌تونه یه شخص حقیقی یا حقوقی باشه ولی کارگر فقط باید شخص حقیقی باشه. این قراردادها باید از نظر قانونی مشروع باشن؛ یعنی اگر قرارداد بابت کاری غیرقانونی یا غیرمجاز باشه، اعتبار نداره و باطل محسوب میشه.
همچنین هر دو طرف باید هنگام بستن قرارداد اهلیت و رضایت کامل داشته باشن تا قرارداد درست و قانونی باشه.
برای تولید محتوا متنی می توانید به تیم تکمان دیجیتال سرویس مراجعه کنید
بدون دیدگاه