قانون مالیات های مستقیم

قانون مالیات های مستقیم چه موضوعی رو بیان میکنه تاریخچه اش به کجا بر میگرده؟ بخش ها و فصل های اون چی هستند؟تفاوتش با مالیات غیرمستقیم چیه؟ تکس فارس پاسخ می دهد

تاریخچه قانون مالیات های مستقیم

شروع ماجرا: قانون مالیات های مستقیم در ایران، کی و چه طور شکل گرفت؟

اول باید بگم، قضیه از سال ۱۳۴۵ شروع شد؛ زمانی که قانون مالیات های مستقیم توی ایران تصویب شد و ما وارد نظام مالیاتی شدیم. این قانون، خیلی الهام گرفته بود از سیستم های مالیاتی کشورهای غربی و بر اساس اون، مردم و شرکت ها موظف بودن مالیات هایی مثل مالیات بر درآمد و مالیات بر املاک رو پرداخت کنن. در اون روزگاران، کار سخت نبود، اما خب، کشور ما توی این مسیر کم کم تغییراتی رو تجربه می کرد.

انقلاب سال ۵۷ و تغییرات در قانون

اما، همه چیز اون جوری که فکر می کردیم، نماند! پس از انقلاب سال ۵۷، تغییراتی عمیق شکل گرفت. قوانین مالیاتی هم تغییر یافتن و بخش هایی از اون، سبک تر و اسلامی تر شد. مثلا، مواردی مثل مالیات حق ارث به این قانون افزوده شد. این تغییرات، شروعی بود برای یک عصر جدید در نظام مالیاتی کشور.
سال های بعد و بسط و توسعه قوانینسالیان بعد، قانون های مالیاتی دوره های متفاوت و حتی در بعضی موارد، خیلی هیجان انگیز و پرانرژی چه از نظر اصلاحات، چه از نظر انقلاب های مالیاتی، رو به خودش دید. یکی از مهم ترین اتفاقات، در سال ۱۳۸۰ رخ داد؛ وقتی که قانون تأسیس سازمان مجزا و مستقل مالیاتی تصویب شد. این طوری، دیگه کنترل و نظارت دقیق تر بر اجرای قوانین مالیاتی شکل گرفت و این نقطه عطفی بزرگ در تاریخ مالیات کشور ما بود.

اصلاحات مهم و نرخ های جدید

بعد، در همان سال، معافیت ها کم کم کنار رفتن و نرخ مقطوع ۲۵٪ براشخاص حقوقی وضع شد. این یعنی یک انقلاب توی نظام مالیاتی! چند سال بعد، در سال ۱۳۸۷، بالاخره قانون ارزش افزوده تصویب شد و رسماً وارد فاز اجرایی شد. این عمل، خدمت بزرگی به حرفه حسابداری و مالیاتی کشور بود که باعث شد استفاده از حسابداران حرفه ای، معمول و رایج تر شود.
بزرگ ترین انقلاب در سال ۱۳۹۴اما، اوج داستان، در سال ۱۳۹۴ رسید؛ زمانی که قانون مالیات های مستقیم اصلاح شد و یک انقلاب بزرگ، یعنی «انقلاب مالیاتی»، رقم خورد. در این دوره، منابع اطلاعاتی سازمان مالیاتی به شکل قابل توجهی توسعه پیدا کرد، مالیات ها افزایش یافتن و نرخ های جدیدی برای محاسبه مالیات معلوم شد. شرایط معافیت ها و تکالیف در گروه های مختلف، دستخوش تغییرات چشم گیری شدند و این، آغازگر فصلی جدید در نظام مالیاتی کشور بود.

بخش های قانون مالیات های مستقیم

بخش های قانون مالیات های مستقیم، چی هستن و چه جوری تقسیم شدن؟

قانون مالیات های مستقیم، در واقع پنج باب داره، که هر قسمت، به موضوع خاص خودش می پردازه. خیلی مهمه که این بخش ها رو بدونی چون، هر قسمت، نقش مهمی در تنظیم و اجرای مالیات های کشور داره، و شناختش به تو کمک می کنه تا بهتر قانون رو درک و در کسب وکار و امور مالی ت استفاده کنی.

باب اول: قوانین پایه و تشخیص مشمولین

در این بخش، اولین و مهم ترین مواد قرار گرفته، یعنی خود ماده های ۱ و ۲. این قسمت مشخص می کنه چه کسی مشمول پرداخت مالیاته، چه کسانی باید مالیات بدن و چه افرادی از پرداخت مالیات معاف هستن. یعنی، در این قسمت، دایره اشخاص مشمول، به وضوح تعریف میشه و هر کسی می دونه که چه شرایطی داره تا قانون برش اجرا بشه.

باب دوم: مالیات دارایی و اصلاحات سال ۸۰

این بخش، درباره مالیات دارایی حرف می زنه و خودش در قالب ۵ فصل تقسیم شده. ولی خب، در اصلاحات سال ۸۰، فصل های اول، دوم و سوم این قسمت حذف شدن. این فصل ها هم شامل موارد زیر بودن:
– فصل اول: مالیات سالانه املاک (مواد ۳ تا ۹). یعنی، مالیات بر خونه و ساختمان هایی که داریم.
– فصل دوم: مالیات مستغلات خالی (مواد ۱۰ و ۱۱). که در مورد مالیات بر املاکیه که خالی، ولی مالیات برش رو دارن.
– فصل سوم: مالیات بر اراضی (مواد ۱۲ تا ۱۶). یعنی، مالیات بر زمین هایی که برای کشاورزی یا ساخت وساز استفاده می شن.
– فصل های چهارم و پنجم: درباره مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر (مواد ۱۷ تا ۵۱). این ها؛ یعنی، مالیات هایی که در موارد ارث و اسناد و اوراق بهادار پرداخت می شن.

باب سوم: انواع درآمدها و نحوه محاسبه مالیات اون ها
این بخش، یکی از قسمت های کلیدی قانون است. در واقع، مهم ترین بخش قانون محسوب میشه، چون درباره درآمدهای مختلف و نحوه محاسبه مالیات بر هر کدوم صحبت می کنه. تقسیم بندی این قسمت، بر اساس نوع درآمد انجام شده:

– فصل اول: مالیات بر درآمد املاک (مواد ۵۲ تا ۸۰). مثلا، درآمد از اجاره کردن ملک ها.
– فصل دوم: مالیات بر درآمد کشاورزی (مواد ۸۱). یعنی، درآمدی که کشاورزا دارن از محصولاتشون.
– فصل سوم: مالیات بر درآمد حقوق (مواد ۸۲ تا ۹۲). یعنی، حقوق کارمندا، کارگرها و کارمندان.
– فصل چهارم: مالیات بر درآمد مشاغل یا اشخاص حقیقی (مواد ۹۳ تا ۱۰۴). یعنی، درآمد افراد فعال و بدون شخصیت حقوقی.
– فصل پنجم: مالیات بر اشخاص حقوقی (مواد ۱۰۵ تا ۱۱۸). شرکت ها، موسسات و نهادهای حقوقی که مالیاتشون جداگانه حساب میشه.
– فصل ششم: مالیات بر درآمد اتفاقی (مواد ۱۱۹ تا ۱۲۸). مثلاً، درآمدهای ناگهانی و غیرمرتیبی.
– فصل هفتم: مالیات از جمع درآمدهای منابع مختلف (مواد ۱۲۹ تا ۱۳۱). یعنی، وقتی فرد یا کسب وکار چند نوع درآمد داره، اینجا حساب می شن.

فصل های باب چهارم قانون مالیات های مستقیم

بخش چهارم قانون مالیات های مستقیم، چه چیزهایی رو در بر می گیرد؟ اینجا، در این قسمت، قانون، خودش رو در قالب ۹ فصل دسته بندی کرده است. هر فصل به موضوع خاص و مهمی می پردازه و راهنمای خوبی برای مودیان و کسانی هستن که دنبال رعایت قانون و بهره مندی از حقوق خودشون هستن. خب، بریم سراغ این فصل ها و ببینیم چی چی داریم:

فصل اول: معافیت ها (ماده ۱۳۲ تا ۱۴۶)

اینجا، درباره اگهی ها و فعالیت هایی که از پرداخت مالیات معاف هستن، صحبت میشه. یعنی، چیزی که ممکنه برات خیلی مهم باشه اینه که بدونی، چه نوع کسب وکار یا فعالیت هایی در این فصل قرار دارن و می تونن از پرداخت مالیات معاف بشن. مثل خیلی موارد خاص، که در قانون ذکر شده و با رعایت شروط، می تونی از این امتیاز بهره مند شی.

فصل دوم: هزینه های قابل قبول و استهلاک (ماده ۱۴۷ تا ۱۵۱)

اگر کسب وکار داری و دنبال اینی که هزینه هات رو درست حساب کنی، این قسمت برات خیلی مهمه. یعنی، چه هزینه هایی رو می تونی به عنوان هزینه های قابل قبول در نظر بگیری و در صورت نیاز، هزینه های استهلاک رو چطور محاسبه کنی. مثلا، تجهیزات، ماشین آلات، یا وسایل کار، چه جوری می تونه در حساب هایت اثر بذاره.

فصل سوم: قرائن و ضرایب مالیاتی (ماده ۱۵۲ تا ۱۵۴)

اینجا، درباره اون علامت ها و شاخص هایی صحبت میشه که سازمان مالیات، بر اساس اون ها، میزان مالیات رو تخمین می زنه. یعنی، چه قرائنی و ضرایبی رو باید مد نظر بگیریم تا کار حسابداری ت مطابق با قانون باشه و خیلی دقیق عمل کنی.

فصل چهارم: مقررات عمومی (ماده ۱۵۵ تا ۱۷۶)

این بخش، اصول کلی و قواعد پایه ای رو تدوین می کنه که رعایت اون ها برای همه مهمه. یعنی، قوانین عمومی، الزاماتی که باید هر فرد یا مرکز مشمول مالیات رعایت کنه و حد و مرز فعالیت ها در این بخش خلاصه شده.

فصل پنجم: وظایف مودیان (ماده ۱۷۷ تا ۱۸۱)اینجا، مسئولیت ها، وظایف و تکالیف کسانی که مالیات می دن، مشخص شده. مثلا، چه مدارکی باید داشته باشن، چه زمان هایی باید اظهارنامه بدن و چه اطلاعاتی رو باید در اختیار سازمان قرار بدن تا از قانون عقب نمونه.

فصل ششم: وظایف اشخاص ثالث (ماده ۱۸۲ تا ۱۸۸)

در این قسمت، صحبت درباره فرد یا نهادهای تاثیرگذاره که نقش واسطه رو دارن. مثلا، حسابدارها، کارمندان یا مشاوران مالی که باید وظایف مشخص شون رو در قبال پرداخت و ثبت مالیات انجام بدن.

فصل هفتم: تشویقات و جرائم مالیاتی (ماده ۱۸۹ تا ۲۰۲)

در اینجا،، قانون به مواردی می پردازه که تشویق و تنبیه در نظر گرفته، یعنی چطور می تونید با رعایت قانون امتیاز بگیرید یا دردسر نکنید. مثلا، جرائم برای کسانی که مالیات رو کم یا دیر پرداخت می کنند، و مزایا برای کسانی که به قوانین احترام می ذارن.

فصل هشتم: ابلاغ (ماده ۲۰۳ تا ۲۰۹)

اینجا، درباره روش ها و زمان هایی که سازمان مالیاتی، ابلاغیه ها و احکام رو به مودیان می فرستد، صحبت میشه. یعنی، چطوری خبرهای مهم درباره مالیات به دستت می رسه و چه وظایفی داری در این خصوص.

فصل نهم: وصول مالیات (ماده ۲۱۰ تا ۲۱۸)

در آخر، درباره فرآیند جمع آوری و وصول مالیات، یعنی، چه میشه اگر مالیاتت رو ندی، و چه راهکارهایی برای دریافت مالیات هست، صحبت می کنه. این بخش، تضمین قانون و اجرای صحیح مالیات رو پوشش می ده.

فصل های باب پنجم قانون مالیات های مستقیم

بخش پنجم قانون مالیات های مستقیم، چه چیزهایی رو دربرمی گیره؟در این قسمت، ما با مراجع مختلفی روبه رو هستیم که وظیفه شون اینه که در مورد مالیات، تشخیص بده، برسی کنن، و در نهایت، اگر نیاز شد، بحث های اختلافی رو حل کنن. این مراجع شامل چندتا مرجع اصلی هستن که هرکدوم وظایف و اختیارات خاص خودشون رو دارن. بیایید نگاهی بندازیم به جزئیات این بخش و با هم هر فصل رو شرح بدیم:

فصل اول: مراجع تشخیص مالیاتی و وظایف و اختیارات شون مواد ۲۱۹ تا ۲۲۵ در این فصل، درباره اینکه چه کسانی و چگونه مسؤول تشخیص میزان مالیات هستن، صحبت می کنن. مثلا، سازمان امور مالیاتی و هیأت های تشخیص، مسئولیت این کار رو دارن و باید بر اساس قانون و مدارک ارائه شده، مبلغ مالیات رو تعیین کنن. این مرجع ها، باید وظایف خودشون رو با دقت انجام بدن و حقوق طرفین رو رعایت کنند.

فصل دوم: ترتیب رسیدگی مواد ۲۲۶ تا ۲۴۳ در این بخش، راهنمایی می کنه که فرآیند رسیدگی به پرونده های مالیاتی چطور باید انجام بشه. یعنی، چه مراحلی باید طی بشه، چه مدت زمانی داره، و چه درخواست هایی رو میشه رد یا قبول کرد. در واقع، این قسمت، مسیر کار رو مشخص می کنه تا روند رسیدگی سریع و منصفانه باشه.

فصل سوم: مرجع حل اختلاف مالیاتی مواد ۲۴۴ تا ۲۵۱، درباره مکان و نحوه حل اختلافات بین مودی و سازمان مالیاتی صحبت می کنه. مثلا، اگر کسی با نظر مرجع تشخیص مشکل داشته باشه، چطور درخواست تجدیدنظر بده و چه مرجعی باید رسیدگی کنه. این فصل، نقش مهمی در شفاف سازی و عادلانه بودن روند حل اختلافات مالیاتی داره.

فصل چهارم: شورای عالی مالیاتی مواد ۲۵۲ تا ۲۶۰، وظایف و اختیارات شورای عالی مالیاتی رو توضیح می ده که مسئول است که سیاست گذاری و تصمیمات کلان مالیاتی رو انجام بده. این شورا، نقش مشورتی و راهبردی در نظام مالیاتی کشور داره و بسیار مهمه.

فصل پنجم: هیأت عالی انتظامی مالیاتی مواد ۲۶۱ و ۲۶۲، درباره هیأت عالی صحبت می کنن که مسئول بررسی تخلفات مربوط به امور مالیاتی و اتخاذ تصمیم های لازم در این زمینه ست. این هیأت نقش قضایی و نظارتی داره و وظیفه قرنطینه، توبیخ، و تصمیم گیری در مورد تخلفات احتمالی رو داره.

فصل ششم: دادستانی انتظامی مالیاتی مواد ۲۶۳ تا ۲۷۴، مسئول اجرا و پیگیری امور مربوط به تخلفات و جرائم مالیاتی هستند، یعنی، هر نوع تخلفی که در زمینه مالیاتی رخ بده رو پیگیری و رسیدگی می کنن. این قسمت، قدرت اجرای قانون و نظارت مستحکم رو دارن.

قوانین پرکاربرد قانون مالیات های مستقیم

قوانین پرکاربرد قانون مالیات های مستقیم، چه چیزهایی هستن؟

اگه دنبال راهنمایی برای فهم سریع تر و بهتر این قانون مهم و پیچیده هستی، این بخش رو حتما در نظر بگیر. چون قرار بر اینه که، پایه گذاری نکات کلیدی رو برات توضیح بدم و خودت خیلی راحت اون ها رو یاد بگیری.

ماده ۱: اشخاص مشمول و مشمول نبودن

این ماده، خیلی مهمه چون مشخص می کنه چه کسانی باید مالیات بدن و چه کسانی از پرداخت معافن. اون رو در پنج بند دقیقا دسته بندی کرده و بهت می گه چه کسانی مستقیم باید مالیات رو پرداخت کنن و چه کسی در کنار این کار نیست.
ماده ۲: اشخاص غیر مشمول در این ماده،

کسانی که مشمول مالیات نمی شن، ذکر شده ان. یعنی، اون هایی که قانون تعریف نکرده یا طبق ملاحظات خاص، نیاز به پرداخت مالیات ندارن، این جا مشخص شدن. خیلی مهمه که دقیق این قسمت رو رعایت کنی و مطمئن شی که جزو مشمولین نیستی.
ماده ۵۳: نحوه محاسبه مالیات بر اجاره املاک

اگر در حال اجاره دادن یا گرفتن ملک هستی، این ماده کار رو راحت می کنه. می گه چه درصدی از اجاره باید مالیات بده و چه مقدار از این مالیات باید بر اساس قوانین، توسط خودت کم بشه یا پرداخت شه.
تبصره ۱ ماده ۵۳: معافیت خانواده درجه ۱ و افراد تحت تکفل

شاید برات جالب باشه، این تبصره می گه که خانواده های درجه یک و افراد تحت تکفل، شامل حال معافیت مالیاتی هستند. یعنی، اگه تو خانواده ات یا در کنار خودت فردی دارین که وابسته به تو است، ممکنه از پرداخت مالیات معاف باشن.
تبصره ۹ ماده ۵۳: مالیات بر اجاره اشخاص حقوقی

در این تبصره، اشاره شده که شرکت ها و مؤسسه های حقوقی، باید مالیات بر اجاره را کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. پس، اگر در این حوزه فعالیت می کنی، حتما باید این نکته رو رعایت کنی.
ماده ۷۷: درآمد از ساخت و ساز و املاک

این ماده، در مورد درآمدهای مربوط به ساخت و ساز و فعالیت های ساختمانی است. اگه تو هم در این حوزه کار می کنی، باید به این قانون توجه داشته باشی و بر اساس اون، مالیات رو درست و به موقع پرداخت کنی.
ماده ۸۱: معافیت های خاص در مشاغل

این ماده شامل مشاغلی مثل کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبور عسل و فعالیت هایی مثل ماهیگیری هستن. این جا، اعلام می کنه که این شغل ها، در بعضی موارد، از پرداخت مالیات معافن یا با نرخ خاصی حساب می شن.
ماده ۸۲: مالیات بر حقوق کارمندا

اگه کارمند هستی یا در حوزه حقوق و دستمزد فعالیت می کنی، این ماده در مورد محاسبه مالیات بر حقوق کارگران و کارمندا صحبت می کنه و بهت راهنمایی می کنه که چه طور مالیات ت رو حساب و پرداخت کنی.
ماده ۸۳: تعریف درآمد مشمول مالیات حقوق

این ماده، توضیح می ده که درآمد مشمول مالیاتی، شامل چه مواردی میشه و چطور باید مزایای غیرنقدی مثل مسکن، خودرو و دیگر امتیازات رو در محاسبه مالیات لحاظ کنی. یعنی، اگر مزایایی داری که به صورت غیرنقدی بهت می رسن، باید در حساب مالیاتت اون ها رو هم لحاظ کنی.

ماده ۸۴: معافیت مالیات بر درآمد حقوق، چقدر و بر چه کسی تاثیر داره؟

این ماده می گه که مقدار معافیت مالیاتی حقوق، هر سال توی قانون بودجه مشخص میشه. یعنی، دولت هر سال بر اساس شرایط اقتصادی، سقف معافیت رو تعیین می کنه و باید طبق اون عمل کنی.
ماده ۸۶: کسری مالیات حقوق، چه وظیفه ای داره؟

کارمندها و کارفرماها باید مالیات حقوق رو از حقوق کارگران کسر کنن و سریعاً اون رو به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. این یعنی، وظیفه اصلی و مهم کارفرما ها اینه که مالیات کارگران رو در قالب حقوق کم کنن و براشون بفرستن.
ماده ۸۷: اگر بیشتر از مقدار واقعی مالیات از حقوق کسر شده باشه چی؟

در صورتی که سازمان، مالیات بیش ازحد از حقوق شما رو کم و پرداخت کرده باشه، می تونید در سال بعد، درخواست کنید که اون مبلغ اضافه گرفته شده به حساب شما برگرده. پس، حواست باشه که همیشه می تونی در صورت اشتباه، پس بگیری!
ماده ۹۱: معافیت های مالیات حقوق، چه هستند؟

اینجا، ذکر شده که بعضی حقوق ها و درآمدهای، از پرداخت مالیات معاف هستن. مثلا، حقوق های دریافتی در برخی مقاطع خاص یا حقوق هایی که در قالب معافیت های خاص تعریف شده ان، شامل این قانون می شن.
تبصره ماده ۱۰۰: سازمان مالیاتی چطور می تونه مشاغل رو معاف کنه؟

طبق این تبصره، سازمان مالیاتی می تونه در تشخیص خودش، بعضی از مشاغل و اشخاص حقیقی رو از بعضی قوانین و مالیات ها معاف کنه و نرخ های مقطوع رو به جای نرخ های معمول، برای اون ها در نظر بگیره. یعنی، یه نوع امتیاز و تسهیلات ویژه.
تبصره ماده ۱۰۱: معافیت دوبرابر برای کارهای مشارکتی

اگر شما به صورت مشارکتی و گروهی در کسب وکار فعالیت می کنید، معافیت ماده ۸۴، می تونه تا دو برابر افزایش پیدا کنه. یعنی، اگر واحدهای مشارکتی دارین، حداقل می تونید دو برابر سقف معافیت رو استحقاق داشته باشید.
ماده ۱۰۵: نحوه محاسبه درآمد و مالیات برای اشخاص حقوقی

این ماده، روش حساب کردن درآمد مشمول مالیات و نرخ مالیات اون رو بیان می کنه. یعنی، چطوری باید درآمد شرکت ها و نهادهای حقوقی رو اندازه گیری و مالیاتشون رو پرداخت کرد.
ماده ۱۳۱: جدول نرخ های مالیات بر عملکرد

اینجا، جدول نرخ های مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی اومده که بعد از حساب کردن درامد، باید بر اساس این جدول، مالیات رو محاسبه و پرداخت کنی. این جدول، بخش مهم در تعیین میزان مالیات است.
ماده ۱۳۲: معافیت و تسهیلات مالی برای اشخاص حقوقی

این ماده، مهم ترین ماده در قانون، درباره معافیت های مربوط به مالیات بر عملکرد اشخاص حقوقیه. یعنی، نهادهای حقوقی مثل شرکت ها و مؤسسات، می تونن از تسهیلات و معافیت های خاص بهره مند بشن که قانون در اختیارشون قرار داده.
ماده ۱۳۴: معافیت مالیاتی برای مؤسسات آموزشی و ورزشی

اینجا، تاکید شده که مدارس، آموزشگاه ها، باشگاه های ورزشی و نهادهای فرهنگی اغلب از پرداخت مالیات معاف هستن و دولت این ها رو از پرداخت مالیات حمایت می کنه.
ماده ۱۳۷: کسری هزینه های درمانی و معالجه

اگر شخص، برای خودش یا تحت تکلفش هزینه های درمانی و دارویی پرداخت کنه، پس گرفتن این هزینه ها، در صورت دریافت تأییدیه و مجوزهای لازم، مجازه و می تونه این هزینه ها رو از درآمد مشمول کم کنه.
مواد ۱۴۷، ۱۴۸، و ۱۴۹: هزینه ها و شرایط قابل قبول در مالی ات

این مواد، یکی از مهم ترین بخش های قانون هستن چون مشخص می کنن چه هزینه هایی قابل قبول و کم کردن در حساب و کتاب مالیات هستن، مثل هزینه حقوق، استهلاک کالاها، هزینه های فرهنگی و دیگر موارد. رعایت این نکته، تاثیر بسیار زیادی بر کاهش مالیات داره.

مشاغل بند الف ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم

مشاغل بند «الف» ماده ۱۶۹، چه فعالیت هایی رو شامل میشه؟اینجا، مجموعه ای از فعالیت های مختلف و متنوع جمع شده ن که به خاطر نوع کار و میزان درآمد، مشمول قانون مالیات ها شدن. بیایید با هم ببینیم چه کسب وکارهایی جزو این گروه هستن:
فعالان تجاری و صنعتی

همون کسانی که در عرصه تجارت و صنعت، فعالیت دارن، مثل تولیدکننده ها و واردکننده ها، و صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی که جواز کسب دارن. این افراد، حتما باید مالیات بدن.
دارندگان کارت بازرگانی

کسانی که کارت بازرگانی دارن و در واردات و صادرات فعالیت می کنن، جزو این گروه حساب می شن و باید مالیات رو به سازمان مالیاتی پرداخت کنن.
بهره برداران از معادن و دارندگان جواز

کسانی که از منابع معدنی بهره مند می شن یا مجوزهای رسمی برای فعالیت های معدنی دارن، این هم قسمتی از این گروه هستن.
مشاغل مالی و مدیریتی

مشاغلی مانند حسابرسان، حسابداران، مدیران مالی، مؤسسات حسابرسی و دفترداری، و ارائه دهندگان خدمات مالی، مشاوره ای و انفورماتیک. حتی حسابداران رسمی و مراکز آموزشی و بهداشتی خصوصی، جزو این بند حساب می شن.
مراکز آموزشی و درمانی

مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالی، بیمارستان ها، درمانگاه ها، زایشگاه ها، خانه های سالمندان و مراکز بهداشتی، که فعالیت های آموزشی یا درمانی دارن.
بخش خدمات و بازرگانی

هتل های سه ستاره و بالاتر، بنکداران و عمده فروشان، فروشگاه های زنجیره ای، مؤسسات مالی و اعتباری، توزیع کنندگان کالاهای داخلی و وارداتی، و داران انبارهای بزرگ، هم در این ایین قرار دارن.
مشاغل مهندسی، حمل ونقل و بازاریابی

شرکت های حمل ونقل بار و مسافر، شرکت های مهندسی و مشاوره ای، فعالان حوزه تبلیغات و بازاریابی، و نمایندگان شرکت های صنعتی و تجاری داخلی و خارجی، بخش دیگه ای از این گروه هستن.

مشاغل بند ب ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم

مشاغل بند «ب»: چه فعالیت هایی توش جا می گیرن؟این گروه، شامل خیلی از فعالیت های اقتصادی و خدماتیه که معمولا در صنعت، هنر، بهداشت، آموزش و خدمات به مشتریان انجام می شن. این مشاغل، به دلیل نوع فعالیت و سطح خدماتی که ارائه می دن، باید الزامات خاصی رو رعایت کنن و دفاتر قانونی رو حتما نگهداری کنن.
پس بیایید با هم نگاهی بندازیم به این مجموعه های خاص، شاید یکی شون مال خودت باشه یا تو قصد داری واردش بشی:

کارگاه های صنعتی و فعالیت های فنی

کسانی که در کارگاه های کوچک یا بزرگ صنعتی کار می کنن، یا خدمات فنی مثل تأسیسات، برق کشی، لوله کشی، نقشه کشی و نظارت فنی دارن، باید به قوانینی که مربوط به این حوزه است، توجه ویژه داشته باشن.

فعالیت های چاپ و گرافیک

دارندگان کارگاه های چاپ، خدمات گرافیک، طراحی و بسته بندی و کسانی که در حوزه هنرهای تجسمی فعالیت می کنن، باید در مرحله رعایت مالیات، حتما دفاتر خودشون رو داشته باشن و حساب کتابشون منظم باشه.

خدمات حقوقی و مشاوره ای

وکلای رسمی، مترجمان دادگستری، مشاوران حقوقی و کسانی که در حوزه مشاوره تخصصی کار می کنن، باید مراقب باشن که دفاتر حقوقی و مالی خودشون رو به درستی نگهدارن و مالیات بدهکار باشن.

مراکز فرهنگی، هنری و تفریحی

صاحبان سینما، تئاتر، کانون های فرهنگی، هنری، و مراکز تفریحی و ورزشی، همچنین فعالان در زمینه فیلمبرداری، دوبله و مونتاژ، باید طبق قوانین مالیاتی عمل کنن و دفاترشون رو منظم نگه دارن.

حوزه بهداشت و درمان

پزشکان، دندانپزشکان، دامپزشکان، داروخانه ها، آزمایشگاه ها و مراکز فیزیوتراپی، مراکز ترک اعتیاد و مراکز ترمیم مو، باید مراقب باشن که در نگهداری مدارک و پرداخت مالیات، مسیر قانونی رو طی کنن.

خدمات پذیرایی و غذایی

مهمانسراها، رستوران ها، آشپزخانه های قنادی و شیرینی فروشی ها با کارگاه، باید به قوانین مالیاتی کاملاً پایبند باشن و دفاتر خودشون رو نگهدارن.

خدمات اتومبیل و تعمیرات

تعمیرگاه ها، نمایشگاه های خودرو، بنگاه های معاملاتی و آژانس های کرایه اتومبیل، باید دفاتر مالی و اسناد خودشون رو منظم نگه دارن و طبق قانون عمل کنن.

صنایع و خدمات خاص

ساخته نگین های طلا، فروش مصالح ساختمانی، دفاتر پیشخوان و خدمات الکترونیک، جایگاه سوخت و شرکت هایی در حوزه مهاجرت و گردشگری هم تای این قانون باید رعایت قوانین و نگهداری مدارک رو در دستور کارشون قرار بدن.

این گروه ها، به دلیل نوع فعالیت و خدماتی که ارائه می دن،  موظف هستن که الزامات مالیاتی خاص رو رعایت کنن، دفاتر قانونی داشتن رو جدی بگیرن و همیشه حساب وکتاب خودشون رو منظم نگه دارن. رعایت این موارد، نه تنها موجب آرامش در کار، بلکه در آینده فراتر رفتن از قوانین و جلوگیری از جریمه ها هم نقش داره.

بخشنامه مالیاتی چیست؟

بخشنامه مالیاتی چیه و چه کار می کنه؟

بخشنامه مالیاتی، در اصل مثل دفترچه راهنما و دستورالعمل هایی است که از طرف مقامات و مسئولین سازمان امور مالیاتی صادر می شه و برای اجرا و رعایت قوانین مالیاتی مورد استفاده قرار می گیره. این بخشنامه ها، مجموعه ای از دستورات مکتوب و رسمی هستن که بر اساس شرایط حال حاضر کشور و وضعیت اقتصادی تنظیم می شن.
می دونی، این بخشنامه ها به صورت یکسان و متحد هستند و از طرف مقامات بالادستی به همه واحدها، ادارات و مودی ها (کسانی که مالیات می دن) ابلاغ می شن تا همه در مسیر صحیح و مطابق با آیین نامه ها حرکت کنن. در واقع، هدف اصلی اینه که، شیوه اجرا و تفسیر قانون مالیاتی، خیلی شفاف و یکسان باشه؛ نه اینکه هر کسی خیلی جداگانه تفسیر کنه یا رویه متفاوت بگیره.
پس، چه نکته مهمی درباره بخشنامه باید بدونی؟

باید بدونی که، بخشنامه، نقش مهمی در فرآیند اجرایی قانون داره. یعنی، نه تنها قانون رو تبیین می کنه، بلکه جزییات اجرای اون رو هم مشخص می کنه. مثلا، در مواردی که قانون کمی مبهم یا نیاز به جزئیات بیشتر داشته باشد، بخشنامه کمک می کنه تا ابهامات برطرف شه و کارها به صورت منظم و هماهنگ انجام بشه.

آیین نامه مالیاتی چیست؟

آیین نامه مالیاتی چی هست و چه کار می کنه؟

در واقع، آیین نامه مالیاتی رو می تونیم به عنوان یه دفترچه  راهنمای اجرایی در نظام مالیاتی تصور کنیم. این مجموعه، قالب و چارچوب های لازم برای اجرای دقیق و درست قوانین مالیاتیِ که مقامات صلاحیت دار، مثل وزیر یا شهردار، تصویب می کنن رو مشخص می کنه. وظیفه اش اینه که روند اجرا رو سریع تر، قابل فهم تر و کم اشکال تر کنه، چون قانون بدون آیین نامه مثل یک نقشه  ناقص و گم شده  است.
برای نمونه، گاهی اوقات، در آیین نامه ها، مواردی ذکر میشه که در خود قانون وجود نداره، اما به دلیل نیازهای جدید یا تغییرات اقتصادی، این موارد رو اضافه می کنن. این ویژگیِ انعطاف پذیری، باعث میشه که نظام مالیاتی همیشه بروز و کارات باشه و در مسیر صحیح حرکت کنه.

انواع آیین نامه های مالیاتی، چه جور هستن؟

حالا که فهمیدی آیین نامه چیه، بی خیال نمی خواهی انواعش رو هم بشناسی، چون هرکدوم نقش خاص خودشون رو دارن. پس، بیایید با هم مروری بر این نوع ها بندازیم:
۱. آیین نامه مالیاتی اجرایی

این، انگار دایره المعارف عملیاتیِ قوانینه. یعنی، راهکارهای جزئی و دقیق برای اجرای قوانین مالیاتی که هدفش جلوگیری از هر نوع ابهام و تفسیر متفاوت است. این آیین نامه، خط کش و ابزار دقیق برای مامورای مالیاتیه، تا کارشون رو درست و بدون خطا انجام بدن و قوانین به شکل صحیح اجرا بشن.
۲. آیین نامه مالیاتی تفویضی

اینجا، صحبت از اینه که، مقامات بالادست، قدرت و اختیار خودشون رو به نهادهای پایین تر، مثل سازمان امور مالیاتی، تفویض می کنن. یعنی، بخش هایی از صلاحیت های مالیاتی که نیاز به تصمیم گیری دارن، به این نهادهای زیرمجموعه سپرده میشه و این آیین نامه، نحوه  استفاده و محدودیت های این تفویض رو مشخص می کنه.
۳. آیین نامه مالیاتی مستقل

این نوع، کاملاً جدا و مستقل از قانون های قبلی تنظیم میشه و معمولا در پاسخ به نیازهای جدید اقتصادی و اصلاحات نظام مالیاتی، نقش مهمی رو ایفا می کنه. این آیین نامه ها، نقش مکمل و توسعه دهنده دارن و کمک می کنن که قوانین، کارآمدتر، منسجم تر و به روزتر اجرا بشن.

تفاوت مالیات مستقیم و غیرمستقیم چیست؟

اول و مهم ترین چیز اینه که، مالیات مستقیم، خودش رو توی جیب افراد و سازمان ها می ذاره و کنترل کامل روی دارایی و درآمدشون رو داره. یعنی، هر قدر درآمد یا دارایی شخص یا شرکت بیشتر بشه، مالیاتش هم بیشتر میشه. در واقع، این نوع مالیات، رابطه مستقیمی با پول و دارایی های فرد داره و خودش رو مستقیما به حساب دولت واریز می کنه.
در مقابل، مالیات غیرمستقیم، فرق داره. این نوع، بیشتر در مدیریت بازار و مصرف مردم نقش بازی می کنه. یعنی، از طریق واسطه هایی مثل فروشنده ها یا شرکت های بزرگ، از مصرف کننده ها اخذ میشه. مثلا، مالیات بر ارزش افزوده که معمولا درصد کمی رو روی قیمت کالا و خدمات اضافه می کنن، رو بیشتر مردم به عنوان مصرف کننده نهایی می دن، ولی در اصل، از طرف دولت گرفته میشه و این خودش رو به شکل قیمت های بالاتر نشون می ده.

نکته مهم دیگه اینه: مالیات مستقیم، مثل مالیات بر درآمد و املاک، غیرقابل انتقاله – یعنی، نباید کسی دیگه اون رو بده یا بره سراغ فرد دیگه، بلکه فقط خود شخص یا سازمان باید پرداخت کنه. اما مالیات غیرمستقیم، این جوری نیست؛ چون می تونه بین افراد جابه جا بشه. برای نمونه، تولیدکننده ممکنه مالیات بر کالا رو حساب کنه و خودش بده، اما در نهایت، این هزینه رو مصرف کننده نهایی می پردازه که مثلا، قیمت نهایی کالا بیشتر شده.

چه نتیجه گیری می تونیم بگیریم؟

با توجه به نکات بالا، قانون مالیات های مستقیم یکی از مهم ترین و کاربردی ترین قوانین موجوده. اگه تو کار حسابداری، مالیات یا مشاوره مالیاتی قدم برمی داری، باید این تفاوت ها رو کامل بلد باشی. چون، هرکدوم برای خودش جایگاه خاص و نقش استراتژیک دارن و شناخت و تسلط بر این مواد، آینده شغلیت رو تضمین می کنه.

سوالات متداول

۱. قانون مالیات های مستقیم چه چیزهایی رو شامل میشه و چه بخش هایی داره؟

پاسخ:
قانون مالیات های مستقیم یکی از core و مهم ترین قوانین مالی در کشوره که مسئول مالیات گیری از درآمدها، دارایی ها و فعالیت های اقتصادی مردم و شرکت هاست. این قانون، در کتاب خود به چند بخش اصلی تقسیم شده:

– باب اول: اشخاص مشمول و غیرمشمول
– باب دوم: مالیات دارایی و اصلاحات مربوط به آن
– باب سوم: مالیات بر درآمد، شامل درآمد املاک، حقوق، مشاغل، اشخاص حقوقی و درآمدهای اتفاقی
– باب چهارم: مقررات عمومی و موارد مربوط به معافیت، هزینه ها و دیگر موارد کلی
– باب پنجم: روند دادرسی و مرجع حل اختلاف

۲. چه کسانی در قانون مالیات های مستقیم مشمول پرداخت مالیات هستند؟
پاسخ:
افرادی که درآمد توجیه پذیر، دارایی یا فعالیت اقتصادی دارند، مشمول پرداخت مالیات می شن. این اشخاص شامل، کارمندان، کارآفرینان، صاحبان مشاغل، شرکت ها، موسسات حقوقی، کشاورزان، فعالان در حوزه ساختمان و املاک، و حتی برخی افراد حقوق بگیر و درآمدهای مربوط به اجاره و سرمایه گذاری می شن. در صورتی که درآمد شما از حد معافیت مشخص شده در قانون عبور کند، موظف به پرداخت مالیات هستید.

۳. معافیت مالیاتی بر چه اساس و در چه مواردی شامل حال افراد می شود؟
پاسخ:
معافیت مالیاتی معمولاً بر اساس نوع فعالیت، میزان درآمد، وضعیت معافیت های خاص و یا شرایط خانوادگی است. برای نمونه، حقوق های زیر حد معافیت سالانه، هزینه های درمانی با تایید پزشکی، فعالیت های کشاورزی، کسب وکارهای کوچک، و برخی فعالیت های فرهنگی، از معافیت برخوردار می شن. همچنین، دولت در قانون، مواردی رو مشخص کرده که مثلا خانواده های درجه یک و افراد تحت تکفل، در صورت رعایت شرایط خاص، از پرداخت مالیات معاف هستند.

۴. هزینه های قابل قبول در مالیات چه مواردی رو شامل میشه؟
پاسخ:
هزینه هایی که در حساب های مالیاتی به عنوان کسرپذیر لحاظ می شن، هزینه های مربوط به فعالیت های اقتصادی و کسب وکار است. شامل هزینه حقوق و دستمزد، هزینه استهلاک تجهیزات و ماشین آلات، هزینه های اجاره محل کار، هزینه های مربوط به حمل ونقل و سوخت، هزینه های تبلیغات و بازاریابی، و هزینه های فرهنگی است. در کنار این ها، هزینه های درمانی و آموزش های مرتبط هم در صورت تایید ارگان های مربوط، قابل کسر شدن هستند.

۵. مالیات بر درآمد حقوق چگونه محاسبه می شود؟
پاسخ:
مالیات بر درآمد حقوق بر اساس میزان حقوق و مزایای ماهانه فرد محاسبه می شود، و سازمان های حقوقی موظف اند این مالیات را از حقوق کارمندان کسر کرده و به سازمان مالیاتی پرداخت کنند. نرخ های مالیاتی، طبق جداول مشخصی است که هر سال بر اساس درآمد، درصدهای متفاوتی را در بر می گیرد. در این فرآیند، هزینه های معاف، معافیت های خانوادگی و مزایای غیرنقدی هم در محاسبه لحاظ می شن.

۶. درآمد اشخاص حقوقی چه ویژگی هایی دارد و چگونه مشمول مالیات می شود؟
پاسخ:
درآمد اشخاص حقوقی، شامل سود عملیاتی، درآمدهای حاصل از فعالیت های تجاری، سرمایه گذاری و اموال منقول و غیرمنقول است. این درآمد باید بر اساس نرخ های مشخص در قانون، مالیات بدهد. شرکت ها و موسسات تجاری باید دفاتر حسابرسی و صورت های مالی خود را بر اساس استانداردهای حسابداری تنظیم و به سازمان مالیاتی ارائه کنند. نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، معمولاً در قانون مشخص شده و برای همه ی شرکت ها قابل اجراست.

۷. چه تفاوتی بین درآمدهای اتفاقی و درآمدهای مستمر وجود دارد؟
پاسخ:
درآمدهای مستمر یا دوره ای، مانند حقوق، اجاره، یا سودهای حاصل از فعالیت های روزمره است که به صورت مرتب و دائمی دریافت می شوند. در مقابل، درآمدهای اتفاقی، مثل سودهای غیرمنتظره، فروش دارایی، یا پاداش های ناگهانی هستند که در زمان های خاصی به دست می آیند. قوانین مالیاتی برای هر کدوم نرخ ها و نحوه محاسبه خاص خودشون رو دارند، و در کنار آن، ممکن است معافیت ها و مقررات جداگانه ای هم برای اون ها وجود داشته باشه.

۸. نحوه تشخیص و حل اختلافات مالیاتی به چه صورت است؟
پاسخ:
در صورت بروز اختلاف بین مودی و سازمان مالیاتی، طرفین می تونن براساس مقررات، درخواست بررسی مجدد یا تجدیدنظر کنن. مرجع رسیدگی، معمولاً کمیته ها و هیأت مالیاتی است که براساس مدارک و اسناد طرفین، تصمیم نهایی رو می گیرن. اگر باز هم اختلاف باقی بمونه، موضوع می تونه به مرجع قضایی ارجاع داده شه تا رأی نهایی صادر بشه. روند دقیق این موارد در فصل مربوطه در قانون مشخص شده است.

۹. چه مواردی جزو جرائم مالیاتی محسوب می شوند؟
پاسخ:
جرائم مالیاتی شامل فرار مالیاتی، عدم ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، کتمان درآمد، جعل اسناد و مدارک، و عدم پرداخت مالیات بر اساس مقررات است. این اقدامات، ممکن است به جریمه های مالی، حبس، یا حتی محرومیت از فعالیت های اقتصادی منجر شوند. بنابراین، رعایت موضوعات مربوط به پرداخت و ثبت صحیح اطلاعات، اهمیت زیادی دارد.

۱۰. ماهیت قانون مالیات های مستقیم چه اهمیتی دارد؟
پاسخ:

قانون مالیات های مستقیم، پایه و اساس نظام مالیاتی کشور است و همه فعالیت های اقتصادی، فعالیت های درآمدی، دارایی و سرمایه گذاری ها را شامل می شود. این قانون، به طور جامع، حقوق و وظایف مالیاتی مودیان، روش های محاسبه، معافیت ها، جرائم، روند دادرسی و حل اختلاف رو در بر می گیرد. رعایت این قانون، نه تنها باعث سلامت اقتصادی کشور می شود، بلکه در حفظ حقوق مالیاتی خود فرد هم نقش مهمی دارد.

ممکن است برای شما مفید باشد:

حسابداری مالیاتی

مالیات مشاغل خانگی – شرایط معافیت مالیات مشاغل خانگی

برای تولید محتوا متنی می توانید به تیم تکمان دیجیتال سرویس مراجعه کنید