فصل اول – کلیات
ماده ۱– در اجرای قانون تشکیل سازمان حسابرسی مصوب پنجم دی ماه یکهزار و سیصد و شصت و دو مجلس شورای اسلامی، سازمان حسابرسی که از این پس در این اساسنامه «سازمان» نامیده شده است و بصورت شرکت سهامی اداره میشود، تشکیل میگردد.
ماده ۲– سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارائی میباشد و بر طبق قانون تشکیل سازمان حسابرسی و مفاد این اساسنامه و آیین نامههای مربوط اداره خواهد شد.
تبصره ۱– آیین نامه استخدامی سازمان حداکثر ظرف ۳ ماه پس از تشکیل توسط سازمان با همکاری سازمان امور اداری و استخدامی کشور تهیه و برای تصویب به هیاتوزیران تقدیم میشود، تا زمانی که آیین نامه استخدامی سازمان به تصویب نرسیده است، کارکنان منتقله از سایر دستگاههای موضوع تبصره ۵ ماده واحده قانون تشکیل سازمان حسابرسی تابع مقررات استخدامی مربوط به خود میباشند.
تبصره ۲– آیین نامه اداری، مالی، معاملاتی و سایر آیین نامه های مورد نیاز پس از تصویب مجمع عمومی سازمان قابل اجراء خواهند بود.
ماده ۳– سازمان برای مدت نامحدود تشکیل می گردد و انحلال آن فقط به موجب قانون میسر خواهد بود.
ماده ۴– مرکز اصلی سازمان تهران است و در صورت لزوم سازمان میتواند در سایر نقاط کشور شعبه دائر نماید.
تبصره – سازمان می تواند برای انجام عملیات حسابرسی و ارایه خدمات مالی، واحدهای اجرائی جداگانه بصورت مؤسسات حسابرسی و خدمات مالی دائر نماید، مؤسسات مزبور شخصیت حقوقی مستقل نداشته و بعنوان بخشی از تشکیلات سازمان از هر نظر تابع مفاد این اساسنامه و آیین نامه های اجرائی آن می باشد. نحوه تشکیل و اداره مؤسسات نامبرده به موجب دستورالعملی که به تصویب مجمع عمومی سازمان خواهد رسید معین خواهد شد.
ماده ۵– سرمایه سازمان به مبلغ ۲,۰۸۱,۶۹۷,۰۰۰,۰۰۰ ریال شامل ۲۰,۸۱۶,۹۷۰ سهم ۱۰۰,۰۰۰ ریالی می باشد که ۱۰۰% آن متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران ( به نمایندگی وزارت امور اقتصادی و دارائی ) است.
فصل دوم- موضوع، وظایف و اختیارات
ماده ۶– موضوع سازمان عبارتست از تامین نیازهای اساسی دولت در زمینه حسابرسی و ارایه خدمات مالی لازم به بخشهای دولتی و تحت نظارت دولت و تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی منطبق با موازین اسلامی و تحقق و تتبع در روشهای علمی و عملی بمنظور اعتلای دانش تخصصی منطبق با نیازهای کشور.
ماده ۷– وظایف و اختیارات سازمان عبارتست از:
الف-انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی کلیه دستگاه هائی که بر طبق اصول ۴۴ و ۴۵ قانون اساسی که مالکیت عمومی بر آنها مترتب میباشد از قبیل بانکها و مؤسسات و شرکتهای بیمه و همچنین شرکتهای دولتی و مؤسسات و سازمانهای انتقاعی دولتی، مراکز تهیه و توزیع وابسته به وزارت بازرگانی، بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات و شرکتهای تحت پوشش آنها و شرکتها و کارخانجات و مؤسساتی که صرف نظر از چگونگی، مالکیت سرمایه آنها به موجب قوانین و مقررات مربوط توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش دستگاه های اجرائی اداره میشوند و سایر دستگاه های عمومی که طبق اساسنامه و مقررات مورد عمل مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجام حسابرسی میباشند.
ب- انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی شرکتها، مؤسسات و دستگاه هائی که در مجموع بیش از ۵۰% سرمایه آنها بطور مستقیم و یا غیرمستقیم متعلق به دستگاه های موضوع بند الف فوق میباشد.
تبصره– انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی توسط سازمان در شرکتها و مؤسسات موضوع این بند که قسمتی از سهام آنها متعلق به بخش غیردولتی (تعاونی- خصوصی) میباشد، موکول به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام است و چنانچه در اساسنامه اختیار تعیین بازرس قانونی و امور حسابرسی از جمله وظایف مجمع عمومی نباشد طبق اساسنامه عمل خواهد شد و در هر صورت نمایندگان صاحب سهام دولت و همچنین نمایندگان صاحب سهام شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای مذکور در بند الف این ماده موظفند رای به انتخاب سازمان بدهند.
ج- حسابرسی طرحهای عمرانی (سرمایهگذاری ثابت) مورد اجراء در دستگاههای موضوع بندهای الف و ب این ماده.
د- انجام حسابرسی و خدمات مالی موردی ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارائی در حدود امکانات سازمان.
هـ- ارایه خدمات و مشاوره مالی به وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و دستگاه های مذکور در بندهای الف و ب فوق، در صورت نیاز و درخواست دستگاههای مزبور و در چارچوب امکانات و برنامههای سازمان.
و- تربیت و آموزش و جذب افراد متعهد جهت تامین کادر متخصص مورد نیاز به منظور خودکفائی از طریق ایجاد مؤسسه آموزشی و همچنین تنظیم و اجرای برنامههای مداوم آموزشی بمنظور ارتقاء سطح دانش شاغلین در سازمان و همکاری با سازمانهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی و سایر سازمانها در زمینه آموزشی و آمادهسازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
ز- مرجع تخصصی و رسمی تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور این سازمان میباشد. گزارشات حسابرسی و صورتهای مالی که در تنظیم آنها اصول و ضوابط تعیین شده از طرف سازمان رعایت نشده باشد در هیچ یک از مراجع دولتی قابل استفاده نخواهد بود.
ح- تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفهای حسابرسان سازمان براساس اصول و موازین اسلامی.
ط- انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشتههای مربوط و نشر و اشاعه نتیجه حاصل به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی.
تبصره ۱– انجام وظایف مندرج در بندهای الف و ب و ج فوق در مورد شرکتها و مؤسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، نیز توسط سازمان صورت خواهد گرفت.
تبصره ۲– سازمان مجاز است در حدود امکانات و برنامههای اجرائی خود علاوه بر دستگاه های مذکور در بندهای (الف و ب) فوق امور بازرسی قانونی، حسابرسی، ارایه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرار سیستمهای مالی سایر دستگاه ها را بنا به درخواست ارگان مجاز آنها پذیرفته و انجام دهد.
تبصره ۳– سازمان میتواند در موارد اضطراری و پس از اخذ مجوز از مجمع عمومی به مسئولیت خود و تحت نظارت مستقیم طبق ضوابطی که به پیشنهاد هیاتعامل و تایید هیاتعالی نظارت به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارائی میرسد از خدمات اشخاص حقیقی ایرانی که به امر حسابرسی و خدمات و مشاوره مالی اشتغال دارند استفاده نماید. تایید صلاحیت اشخاص مزبور جهت خرید خدمت از طرف سازمان در هر مورد طبق نظر حداقل سه نفر از اعضای هیاتعالی نظارت خواهد بود.
فصل سوم- ارکان سازمان
ماده ۸– ارکان سازمان به شرح زیر است:
- ۱- مجمع عمومی.
- ۲- هیاتعامل.
- ۳- مدیر عامل.
- ۴- هیاتعالی نظارت.
مجمع عمومی
ماده ۹– اعضای مجمع عبارتند از:
- ۱- وزیر امور اقتصادی و دارائی (رییس مجمع).
- ۲- معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رییسجمهور.
- ۳- رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
- ۴- دو نفر دیگر از وزراء به انتخاب هیاتوزیران.
ماده ۱۰– مجمع عمومی سازمان حداقل سالی دو بار با دعوت کتبی رییس مجمع به منظور اتخاذ تصمیم در مورد صورتهای مالی و بودجه سازمان و سایر وظایف تشکیل می شود و علاوه بر آن به پیشنهاد مجمع عمومی، مدیرعامل و یا حداقل چهارنفر از اعضای هیاتعامل و یا هیاتعالی نظارت حداکثر ظرف ۱۵ روز با دعوت کتبی رییس مجمع تشکیل خواهد شد.
تبصره– جلسات مجمع عمومی با حضور حداقل چهارعضو رسمیت خواهد داشت و تصمیمات آن با اکثریت آراء معتبر می باشد.
ماده ۱۱– وظایف مجمع عمومی عبارت است از:
- ۱- نصب و عزل رییس و اعضاء هیاتعامل به ترتیب مقرر در این اساسنامه.
- ۲- تعیین حقوق و مزایای مدیرعامل، اعضاء هیاتعامل، رییس و اعضای هیاتعالی نظارت.
- ۳- تصویب بودجه و صورتهای مالی و اتخاذ تصمیم نسبت به گزارشات هیاتعامل و هیاتعالی نظارت.
- ۴- تصویب تشکیل سازمان و اتخاذ تصمیم در مورد خط مشی و برنامههای کلی و آموزشی سازمان.
- ۵- تصویب آیین نامه های مندرج در این اساسنامه که تصویب آن به عهده مجمع عمومی واگذار گردیده است.
- ۶- پیشنهاد هرگونه تغییر در اساسنامه به هیاتوزیران جهت ارایه به مجلس شورای اسلامی.
- ۷- اتخاذ تصمیم نسبت به موضوعات دیگری که در ارتباط با وظایف سازمان می باشد.
- ۸- اتخاذ تصمیم در مورد تغییر میزان سرمایه سازمان.
- ۹- پیشنهاد هرگونه تغییر در آیین نامه استخدامی سازمان به مراجع ذیربط.
- ۱۰- اجازه ایجاد شعبه و واحدهای اجرائی تابعه موضوع ماده ۴ این قانون.
- ۱۱- تعیین نهائی اصول ضوابط و استانداردهای حسابرسی و حسابداری.
- ۱۲- تعیین نهائی موازین خاص اخلاقی و انضباطی حسابرسان سازمان.
هیاتعامل
ماده ۱۲– هیاتعامل سازمان از یک نفر رییس که سمت مدیرعامل را نیز خواهد داشت و یک قائممقام و هفت عضو دیگر که بطور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و همگی متخصص و متعهد و متدین و دارای حسن شهرت در حرفه می باشند تشکیل می گردد.
تبصره– قائممقام در غیاب مدیرعامل عهدهدار وظایف وی خواهد بود.
ماده ۱۳– اعضای هیاتعامل باید دارای تحصیلات عالی در یکی از رشتههای حسابداری و حسابرسی و مالی، بازرگانی و بانکداری و یا رشتههای وابسته به آنها بوده و حداقل ۷ سال تجربه در رشته حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی داشته باشند.
ماده ۱۴– مدیرعامل به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی و قائم مقام مدیرعامل و سایر اعضاء هیاتعامل به پیشنهاد مدیرعامل و تایید وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب مجمع عمومی برای مدت سه سال تعیین و منصوب می شوند.
تبصره– وزیر امور اقتصادی و دارایی می تواند عزل و یا تغییر سمت مدیرعامل و هر یک از اعضاء هیاتعامل را قبل از پایان دوره عضویت آنان به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده ۱۵– هریک از اعضاء هیاتعامل عهدهدار بخشی از فعالیت سازمان خواهند بود و قبول سمتهای غیرمؤظف فقط در مؤسسات عامالمنفعه و اجتماعی با تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی بلامانع است.
ماده ۱۶– در صورت استعفاء، عزل و بازنشستگی و یا فوت هریک از اعضاء هیاتعامل وزیر امور اقتصادی و دارایی مؤظف است به ترتیب مقرر در این قانون حداکثر ظرف مدت یکماه جانشین وی را به مجمع عمومی پیشنهاد نماید.
ماده ۱۷– جلسات هیاتعامل با حضور حداقل هفت نفر از اعضاء رسمیت خواهد یافت. ریاست جلسات هیاتعامل با مدیرعامل خواهد بود و تصمیمات متخذه با حداقل ۵ رای موافق معتبر است.
تبصره– جلسات هیاتعامل با پیشنهاد مدیرعامل یا حداقل ۳ نفر از سایر اعضاء هیاتعامل با دعوت کتبی مدیرعامل تشکیل خواهد شد.
ماده ۱۸– تصمیمات هیاتعامل در دفتری ثبت و به امضاء اعضاء حاضر در جلسات خواهد رسید. مسئولیت ابلاغ و پیگیری مصوبات هیاتعامل با مدیرعامل است.
ماده ۱۹– وظایف هیاتعامل عبارت است از:
- ۱ – بررسی و تایید و ارایه بودجه سالانه و صورتهای مالی سالانه و گزارش عملکرد سازمان به مجمع عمومی.
- ۲ – بررسی و تایید تشکیلات سازمان جهت ارایه به مجمع عمومی.
- ۳ – بررسی و تایید پیشنهاد تغییر اساسنامه جهت ارایه به مجمع عمومی.
- ۴ – اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادات صلح و سازش در دعاوی با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
- ۵ – بررسی و تایید آیین نامه های مورد نیاز و ارایه به مراجع ذیربط جهت تصویب.
- ۶ – بررسی و تایید ضوابط و استانداردهای حسابداری و حسابرسی بنا به پیشنهاد کمیته فنی جهت ارایه به مجمع عمومی.
- ۷ – بررسی و تایید موازین اخلاقی و انضباطی حسابرسان سازمان بنا به پیشنهاد کمیته انضباطی جهت ارایه به مجمع عمومی.
- ۸ – تعیین و تدوین برنامههای آموزشی در قالب اهداف و وظایف سازمان بنا به پیشنهاد کمیته آموزش.
ماده ۲۰– مدیرعامل بالاترین مقام اجرائی سازمان بوده و در حدود قوانین و مقررات مربوط مسئول اداره امور سازمان میباشد و دارای وظایف و اختیارات زیر است:
- ۱ – اجرای مصوبات مجمع عمومی و هیاتعامل.
- ۲ – تهیه و پیشنهاد بودجه سالانه به هیاتعامل.
- ۳ – تهیه صورتهای مالی و ارایه آن به هیاتعالی نظارت و مجمع عمومی پس از تایید هیاتعامل.
- ۴ – تهیه گزارش عملکرد سازمان و ارایه آن به مجمع عمومی پس از تایید هیاتعامل.
- ۵ – تهیه تشکیلات سازمان و ارایه آن به مجمع عمومی پس از تایید هیاتعامل.
- ۶ – پیشنهاد تغییر اساسنامه و آیین نامه استخدامی به مجمع عمومی پس از تایید هیاتعامل.
- ۷ – تهیه و تدوین و ارایه آیین نامه های مالی و معاملاتی و سایر آیین نامه های مورد نیاز به مجمع عمومی پس از تایید هیات عامل.
- ۸ – تعیین سمت اجرائی و وظایف و اختیارات هریک از اعضاء هیات عامل در اداره امور سازمان.
- ۹ – نمایندگی سازمان در کلیه مراجع قانونی با حق توکیل به غیر و ارجاع داوری و در موارد لازم ارایه پیشنهاد صلح و سازش به هیات عامل.
- ۱۰- دعوت اعضاء هیاتعامل جهت تشکیل جلسه.
ماده ۲۱– کلیه اسناد و اوراق مالی و تعهدآور باید به امضاء مدیرعامل یا افراد مجاز از طرف وی و یکی از اعضاء هیاتعامل به انتخاب هیات عامل برسد.
تبصره– مدیرعامل و عضو هیاتعامل موضوع ماده ۲۱ میتوانند حقامضاء اسناد و اوراق مالی و تعهدآور را در شعب و واحدهای اجرائی بموجب آیین نامه ای که به تصویب مجمع عمومی سازمان میرسد، برحسب مورد به مسئولین شعب یا واحدهای اجرائی سازمان واگذار نمایند. این تفویض اختیار رافع مسئولیت تفویضکننده نخواهد بود.
ماده ۲۲– هیاتعالی نظارت مرکب از یک رییس و چهارنفر عضو از بین افراد مسلمان، مؤمن و متقی و دارای حسن شهرت و مسلط به امور حسابرسی و حسابداری که دارای تحصیلات عالی در یکی از رشتههای حسابداری و حسابرسی و مالی بازرگانی و بانکداری و یا رشتههای وابسته به آنها با حداقل هفت سال تجربه در امور حسابرسی و حسابداری بعد از اخذ مدرک لیسانس در سطح مدیریت باشند برای مدت دوسال انتخاب میشوند و باید لااقل یکماه قبل از انقضای دوره اعضای جدید انتخاب گردند و انتخاب مجدد اعضاء بلامانع است.
تبصره– رییس هیاتعالی نظارت و یک عضو با پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب هیاتوزیران و دو عضو با انتخاب رییس دیوان محاسبات کشور و یک عضو با پیشنهاد دادستان کل کشور منصوب خواهند شد.
ماده ۲۳– وظایف هیاتعالی نظارت عبارت است از:
- ۱ – نظارت مستمر بر عملیات جاری سازمان و واحدهای اجرائی تابعه آن بمنظور جلوگیری از هرگونه انحراف احتمالی و حصول اطمینان از حسن اجرای امور بر طبق خطمشی و برنامهها و ضوابط مصوب سازمان.
- ۲ – مطالعه و بررسی دستورالعملها و روشهای حسابرسی و حصول اطمینان از کفایت آنها.
- ۳ – بررسی گزارشات حسابرسی به منظور حصول اطمینان از تعقیب و اقدامات لازم در مورد متخلفین و دیگر موارد مهم مطرح شده در گزارشات حسابرسی.
- ۴ – اجرای وظایف بارزس قانونی سازمان و واحدهای اجرائی تابعه آن.
- ۵ – تایید صلاحیت اشخاص مذکور در تبصره ۳ ماده ۷ این اساسنامه و بررسی کیفیت کار آنان درخصوص حسابرسیها و خدمات ارجاعی از طرف سازمان.
تبصره ۱– حدود مسئولیت های هیاتعالی نظارت در اجرای وظایف بازرس قانونی طبق قانون تجارت و سایر قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.
تبصره ۲– اعضاء هیاتعالی نظارت منفرداً یا متفقاً گزارشهای لازم از نظارت خود بر سازمان را بطور مستمر به وزیر امور اقتصادی و دارائی مجمع عمومی و در صورت لزوم به دیوان محاسبات دادستانی کل کشور و هیاتوزیران تسلیم خواهند کرد.
ماده ۲۴– هیاتعالی نظارت در ایفای وظایف خود میتواند کلیه اسناد، حسابها و دارائیهای سازمان را مورد رسیدگی قرار دهد و به کلیه مقررات و تصمیمات و نوشتهها و گزارشات سازمان که لازم میداند دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری سازمان و در حدود وظایف نظرات خود را به مدیرعامل سازمان بدهد.
تبصره– شرکت رییس یا یک نفر از اعضاء به معرفی رییس هیاتعالی نظارت در جلسات هیاتعامل سازمان بدون داشتن حق رای اجباری است. مدیرعامل سازمان مکلف است ساعت و تاریخ تشکیل جلسات هیاتعامل را حداقل سه روز قبل از تشکیل کتباً به هیاتعالی نظارت اعلام دارد. در غیراین صورت مصوبات جلسه اعتبار قانونی نخواهد داشت.
ماده ۲۵– هیاتعالی نظارت دارای دبیرخانهای میباشد که زیرنظر رییس هیات اداره خواهد شد. دبیر و کارکنان دبیرخانه از بین کارمندان سازمان توسط رییس هیاتعالی نظارت و با هماهنگی قبلی مدیرعامل تعیین میشود. نحوه اداره و وظایف دبیرخانه براساس آیین نامه ای خواهد بود که توسط هیاتعالی نظارت تهیه و به تصویب مجمع عمومی خواهد رسید. دبیرخانه هیاتعالی نظارت بر انجام وظایف خود از امکانات اداری و مالی سازمان استفاده خواهد نمود.
ماده ۲۶– رییس و اعضاء هیاتعالی نظارت بطور موظف انجام وظیفه خواهند نمود و قبول سمتهای غیرموظف فقط در مؤسسات عامالمنفعه، اجتماعی و آموزشی با تصویب مجمع عمومی بلامانع است.
ماده ۲۷– حقوق و مزایای رییس و اعضای هیاتعالی نظارت به ترتیب معادل مدیرعامل و اعضای هیاتعامل سازمان میباشد.
ماده ۲۸– آیین نامه داخلی هیاتعالی نظارت بوسیله هیات تهیه و به تصویب مجمع عمومی سازمان میرسد.
فصل چهارم- سایر مقررات
ماده ۲۹– سازمان به منظور حسن اجرای وظایف تخصیصی خود دارای کمیتههای فنی، آموزشی و انضباطی میباشد، وظایف کمیتهها و همچنین تعداد و ترکیب اعضاء و نحوه اداره آنها مشترکاً توسط هیاتعامل و هیاتعالی نظارت تهیه و بتصویب مجمع عمومی میرسد. این کمیتهها زیر نظر هیاتعامل انجام وظیفه خواهند نمود، لیکن موظفند گزارش عملیات و صورتجلسات خود را به هیاتعامل و هیاتعالی نظارت تسلیم نمایند.
تبصره– اعضاء کمیتهها از اشخاص متعهد و متخصص در یکی از رشتههای تحصیلی مذکور در ماده ۲۲ این قانون انتخاب میشوند.
ماده ۳۰– اعضاء هیاتعامل و هیاتعالی نظارت پس از انتخاب سوگند خورده و سوگندنامه را امضاء مینمایند که در انجام وظایف نهایت دقت و بینظری را بکار برند و کلیه نظرات ابرازی و تصمیماتی که میگیرند مقرون بصلاح کشور بوده و رعایت کامل حفظ اسرار سازمان را چه در زمان تصدی و چه بعد از آن بنمایند.
ماده ۳۱– سال مالی سازمان از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفندماه همان سال خاتمه مییابد، مگر سال اول که از تاریخ تشکیل شروع و در پایان اسفندماه همان سال پایان میپذیرد.
ماده ۳۲– صورتهای مالی هر سال سازمان باید حداقل سیروز قبل از تشکیل مجمع عمومی سازمان به هیاتعالی نظارت ارایه شود.
ماده ۳۳– موارد پیشبینی نشده در این اساسنامه تابع قانون تجارت خواهدبود.
قانون فوق مشتمل بر سی و سه ماده و هیجده تبصره در جلسه روز سهشنبه هفدهم شهریورماه یکهزار و سیصد و شصت و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۶۶/۶/۲۵ به تایید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شواری اسلامی- اکبر هاشمی
بدون دیدگاه